Dodano: 22 marca 2015
Występuje na nasłonecznionych, ciepłych i piaszczystych terenach poza lasami, na murawach kserotermicznych lub w miejscach ruderalnych. Lubi wilgoć.
Do rodzaju Disciseda należy 9 gatunków. Są to:
- Disciseda bovista
- Disciseda candida
- Disciseda collabescens
- Disciseda errurraga
- Disciseda kaloola
- Disciseda kiata
- Disciseda muntacola
- Disciseda nigra
- Disciseda verrucosa
Występuje również pod nazwami: Disciseda bovista (Klotzsch) Eyndh.; Disciseda bovista (Klotzsch) Kambly; Geastrum bovista Klotzsch
Przewrotka wielka, Disciseda bovista (Klotzsch) Henn. 1903 | systematyka |
|
|---|---|
| budowa | Owocnik o średnicy od 10 do 20 mm i wysokości od 5 do 16 mm. W kształcie kuliście zaokrąglony, rzadziej spłaszczony do bochenkowatego. Początkowo w całości pokryty exoperidium, które w miarę dojrzewania nie rozrywa się całkowicie, pozostawiając płytę w kształcie miseczki. Jest wytworzoną z grzybni, powiązanej z cząsteczkami gleby. Bez obecności ryzomorf. Egzoperydium początkowo białe, białawożółte, dojrzałe brązowopopielate. Rozpadając się pozostaje jedynie przy podstawie, z przyłączonymi cząsteczkami gleby. Ta część jest skorupiasta, inkrustowana, mocno zabrudzona i w niekiedy obejmuje połowę owocnika. Kolor trudno dostrzegalny. Endoperydium skórzaste i sztywne, pergaminowatej konsystencji. Za młodu na powierzchni aksamitne, później gładkie, starsze niekiedy z rowkami. W części odkrytej w kolorze jasnego brązu, orzechowobrązowe do szarawobrązowego. Ujście zarodników w formie niewielkiego otworu umieszczonego na szczycie z postrzępionym brzegiem. Niektóre ujścia sutkowate. Gleba początkowo kosmkowata, jednak szybko staje się pylista. Brązowa, a dojrzałego owocnika ciemnobrązowa do brunatnej. Subgleba nieobecna. Zarodniki w wysypie ciemnobrązowe do brunatnych. W kształcie kuliste. Na powierzchni drobno brodawkowane, z brodawkami spłaszczonymi do ≤0.5 um oraz resztką sterygmy do 1,4 µm. Z dużą kroplą oleju wewnątrz. W barwie żółtawobrązowe i brązowe w 5% roztworze KOH. Wielkości od 5 od 7 µm. Włośnia jest krucha i łamliwa, rzadko rozgałęziona, prosta lub pofalowana i ma od 3,5 do 5 µm grubości. W 5% KOH w kolorze lekko żółtawa. Ścianki włośni tworzą przewężenia do 1 µm, wybrzuszenia, posiadają przegrody, małe pory i są rzadko septowane. Na powierzchni gładka. |
| ochrona | Ujęta na czerwonej liście grzybów wielkoowocnikowych zagrożonych w Polsce ze statusem „E”- wymierający. |
| uwagi | Niejadalna. Gatunki podobne to: Disciseda candida (Schwein.) Lloyd - przewrotka łysa i Bovista plumbea Pers. - kurzwka ołowiana. |
| piśmiennictwo |
Komentarze
Brak komentarzy.
