Rośliny

Zimotrwała zielna roślina wieloletnia o krótkich kłączach.
Łodyga: prosta, wzniesiona, podnosząca się, naga.
Liście: odzimkowe zebrane są w różyczkę, o odcinkach lancetowatych lub kolistojajowatych. Blaszka liściowa całobrzega lub zatokowoząbkowana. Szczytowy odcinek jest większy od bocznych, o prawie nerkowatym kształcie. Liście łodygowe mają odcinki lancetowate lub równowąskie. Blaszki liściowe są zwykle całobrzegie, niekiedy ząbkowane.
Kwiaty: o barwie bladoliliowej lub białej z odcieniem liliowym. Płatki korony 3-krotnie dłuższe od działek kielicha. Pręciki 2-krotnie dłuższe od płatków korony. Pylniki zabarwione na żółto. Kwiaty zebrane na szczycie łodygi w kwiatostan typu grono.
Okres kwitnienia: od maja do czerwca.
Owoce: skośnie skierowane w górę łuszczyny z dzióbkiem.

Wieloletnia bylina z pełzającymi, poziomymi kłączami.
Łodyga: zielona, prosta, naga lub omszona, pojedyncza.
Liście: nagie, sztywne, zwykle połyskujące, odlegle drobno pikowane. Liście odzimkowe są podłużnie klinowate, zwężone w ogonek. Liście łodygowe są lancetowate lub równowąskie, siedzące .
Kwiaty: duże o lancetowatych działkach kielicha i szerokodzwonkowatych fioletowych płatkach korony. Kwiaty zebrane w kwiatostany typu grono (skąpe) 2-6 kwiatowe lub pojedyncze. Szypułki bocznych kwiatów u nasady z 2 podkwiatkami.
Okres kwitnienia: od czerwca do lipca.
Owoce: wyprostowane torebki, otwierające się otworkami na szczycie.

Wieloletnia bylina z krótkim, walcowatym, zdrewniałym kłączem.
Łodyga: białawoszara, tępo kanciasta, szorstka (krótkoowłosiona), niekiedy fioletowo nabiegła, wyprostowana, pojedyncza.
Liście: ułożone skrętolegle. Blaszka liściowa nierówno karbowanopiłkowana, spód owłosiony lub tylko szorstki. Liście dolne są podłużnie jajowate lub podłużnie lancetowate, u nasady zaokrąglone lub sercowate, przechodzące w oskrzydlony ogonek. Liście górne są jajowate lub jajowatolancetowate, siedzące, nieco wpół obejmujące łodygę.
Kwiaty: ciemno lub jasnofioletowe, siedzące. Kielich o działkach lancetowatych, ostrych. Kwiaty skupione w szczytowy, główkowaty kwiatostan, zebrane po kilka w kątach liści.
Okres kwitnienia: od czerwca do września.
Owoce: torebki.

Roślina dwuletnia.
Łodyga: zielona, Na całej długości, z wyjątkiem części podkwiatostanowej wcinano-kolczasto-skrzydełkowata, wyprostowana, rozgałęziona, nieco pajęczynowato omszona.
Liście: zielone, miękkie. Spód blaszki liściowej jest szarawokutnerowaty lub białawopajęczynowaty. Blaszka liściowa jest niegłęboko wrębna lub klapowana. Liście dolne są lirowato pierzastosieczne; zaś liście wyższe są pierzastoklapowane lub wrębne. Brzeg blaszki liściowej ze słabymi kolczastymi szczecinkami.
Kwiaty: liliowopurpurowe, zebrane w kwiatostany typu koszyczek. Wszystkie kwiaty są rurkowate i obupłciowe. Włoski puchu kielichowego są nitkowate, szorstkie, u nasady zrośniete. Dość drobne, jaowatokoliste koszyczki skupione po 2-3, rzadziej pojedyncze, znajdują się na szczycie łodygi i jej rozgałęzień. Dno kwiatostanowe koszyczka zaopatrzone jest w szczeciniaste plewniki. Człony okrywy są słabo odgięte. Zewnętrzne są znacznie krótsze od wewnętrznych, które są barwne.
Okres kwitnienia: od czerwca do jesieni.
Owoce: nagie niełupki.

Roślina wieloletnia, całkowicie zanurzona poza okresowo wytwarzaną rozetą liści szczytowych, która niekiedy unosi się na powierzchni.
Łodyga: delikatna, okrągła w przekroju, gładka.
Liście: nieprzezroczyste, na szczycie pędu zebrane w rozetę. Kształt liści bardzo zróżnicowany: od równowąskich, które posiadają wcięcie na szczycie, poprzez lancetowate, do łopatkowato-odwrotnie jajowatych o 3 (a czasem więcej) nerwach.
Kwiaty: rozdzielnopłciowe, podwodne. Kwiaty pręcikowe (męskie) z 1 pręcikiem. Kwiaty słupkowe (żeńskie) o długiej i grubej szyjce słupka, która długo pozostaje na owocu. Słupek jest 2-komorowy, 4-nasienny.
Okres kwitnienia: od maja do września.
Owoc: mały, okrągławy, nieoskrzydlony typu rozłupka.

Wieloletnia bylina.
Łodyga: zielona, bruzdowana, wyprostowana, w górze słabo rozgałęziona lub nierozgałęziona, zwykle z 3-5 koszyczkami.
Liście: pojedynczo lub (częściej) nierówno podwójnie parzystosieczne (wyjątkowo niepodzielone), delikatnie, cienko, pajęczynowato omszone. Liście łodygowe są siedzące, a odzimkowe ogonkowe. Blaszka liściowa z odcinkami równolancetowatymi lub równowąskimi. Brzeg blaszki liściowej jest cały lub ząbkowany.
Kwiaty: purpurowe, rzadziej różowe, zebrane w kwiatostany typu koszyczek. Kwiaty brzeżne są skośnie lejkowate, znacznie dłuższe, strzępiaste, bezpłciowe (płonne). Kwiaty wewnętrzne – rurkowate (drobne), obupłciowe. Pojedyncze koszyczki znajdują się na szczycie łodygi i jej rozgałęzień. Okrywa koszyczka jest kulistawo jajowata. Człony okrywy są gładkie, częściowo przykryte przez czarne przyczepki. Przyczepki mają trójkątny kształt, po bokach zbiegają wzdłuż listków okrywy. Frędzle mają żółtobrunatne zabarwienie.
Okres kwitnienia: od lipca do sierpnia.
Owoce: niełupki z niepierzastym puchem kielichowym .