Dodano: 0 0000
Zimozielone drzewo lub krzew bez żywicy. Pokrój początkowo stożkowaty, u starszych osobników korona zaokrąglona, rozłożysta z wieloma wierzchołkami. Igły płaskie do 4 cm długości i około 3 mm szerokości z krótkim ogonkiem zbiegającym po pędzie, lekko wywinięte do spodu, z wierzchu ciemnozielone, błyszczące, z odstającym nerwem, dolna strona wyraźnie jaśniejsza z dwoma szarozielonymi paskami, ustawione na pędach spiralnie, na długopędach rozpostarte a na krótkopędach rozłożone dwustronnie na płasko. Pączki wegetatywne wydłużone o płaskich i tępych na szczycie łuskach wyraźnie różnią się od zaokrąglonych pączków kwiatowych. Pędy początkowo zielone, w 3-4 roku brązowieją. Kora łuszcząca się, cienka, gładka barwy czerwonawobrązowej. Kwiaty dwupienne, osadzone pojedynczo w kątach igieł ubiegłorocznych, odgięte do dołu, męskie liczne, żółte, żeńskie pojedyncze niepozorne. Nasiona jajowate, brązowe lub oliwkowe, zagłębione w karminowoczerwonej, lekko woskowanej osnówce, rozsiewane przez ptaki.
Cis pospolity, Taxus baccata L. | systematyka |
Queercetum robori, Rząd Fagetalia. |
|---|---|
| wygląd | Zimozielone drzewo lub krzew bez żywicy. Pokrój początkowo stożkowaty, u starszych osobników korona zaokrąglona, rozłożysta z wieloma wierzchołkami. Igły płaskie do 4 cm długości i około 3 mm szerokości z krótkim ogonkiem zbiegającym po pędzie, lekko wywinięte do spodu, z wierzchu ciemnozielone, błyszczące, z odstającym nerwem, dolna strona wyraźnie jaśniejsza z dwoma szarozielonymi paskami, ustawione na pędach spiralnie, na długopędach rozpostarte a na krótkopędach rozłożone dwustronnie na płasko. Pączki wegetatywne wydłużone o płaskich i tępych na szczycie łuskach wyraźnie różnią się od zaokrąglonych pączków kwiatowych. Pędy początkowo zielone, w 3-4 roku brązowieją. Kora łuszcząca się, cienka, gładka barwy czerwonawobrązowej. Kwiaty dwupienne, osadzone pojedynczo w kątach igieł ubiegłorocznych, odgięte do dołu, męskie liczne, żółte, żeńskie pojedyncze niepozorne. Nasiona jajowate, brązowe lub oliwkowe, zagłębione w karminowoczerwonej, lekko woskowanej osnówce, rozsiewane przez ptaki. |
| wymiary | W Polsce średnio osiąga 15 m, wyjątkowo 20 m wys., na Kaukazie dorasta do 30 m i około 1,5 m ø pnia. |
| występowanie | Gatunek cieniolubny, naturalnie rośnie w lasach liściastych na niżu i w górach. Zasięg gatunku porozrywany – środkowa i zachodnia Europa, południowo-zachodnia Azja, północna Afryka. W Polsce cis pospolity osiąga wschodnią granicę występowania, w kraju naturalnie występuje na około 230 stanowiskach, większe skupiska występują na Pomorzu, Wyżynie Małopolskiej, Podkarpaciu oraz Śląsku. |
| ochrona | Gatunek pod ochroną ścisła, pierwszy w Polsce gatunek objęty prawną ochroną na mocy wydanego przez Władysława Jagiełłę edyktu w Krakowie i Warcie z 1423 roku. Zagrożenia: bezpośrednim zagrożeniem dla wolno rosnącego cisa jest zagłuszanie przez inne gatunki, zgryzanie przez zwierzynę, choroby grzybowe atakujące siewki i obniżanie się poziomu wód gruntowych. |
| uwagi | Cała roślina za wyjątkiem mięsistych osnówek zawiera trujący alkaloid toksynę (nieszkodliwy dla przeżuwaczy). Cis należy do najdłużej żyjących drzew w Polsce, najstarszy okaz ma około 1250 lat. |
| piśmiennictwo |
Komentarze
Grzegorz Żmudzki wierzchlas@las.pl
27 kwietnia 2005
Najliczniejsze, zachowane w naturalnym stanie, skupisko cisa w Europie - rezerwat "Cisy Staropolskie im. Leona Wyczółkowskiego" w Wierzchlesie.
