Dodano: 2 lutego 2009
Średniej wielkości zwierzę (mniejsze od jelenia a większe od sarny). Tułów masywny, nogi (badyle) stosunkowo krótkie i mocne co w zestawieniu z korpusem daje wrażenie zwierzęcia krępego. Szyja relatywnie cienka, u byków nie jest obrośnięta grzywą – w okresie godowym następuje u samców obrzmienie naczyń krwionośnych szyi wskutek czego sprawia wrażenie wyraźnie przebudowanego przodu. Ogon (kwiat) stosunkowo długi (25 cm). Poroże występuje jedynie u byków; u byków wyraźnie widoczne są pędzel (prącie) i grdyka.
Poroże. Charakterystyczna budowa łopat – w dolnej części łopat wyrastają 2 odnogi zasadnicze oczna i środkowa, czyli opierak (sporadycznie wyrasta jeszcze trzecia odnoga zwana nadoczną) – ponad opieraniem tyka spłaszcza się tworzą łopatę. Na górnej i tylnej krawędzi łopaty wyrastają palczaste wyrostki zwane sękami. Najniżej osadzony sęk tworzy dłuższą odnogę zwaną ostrogą. Poroże typu jeleniego u byków dojrzałych uważa się za formę patologiczną. Masa poroża sięgać może nawet 5 kg.
Poroże. Charakterystyczna budowa łopat – w dolnej części łopat wyrastają 2 odnogi zasadnicze oczna i środkowa, czyli opierak (sporadycznie wyrasta jeszcze trzecia odnoga zwana nadoczną) – ponad opieraniem tyka spłaszcza się tworzą łopatę. Na górnej i tylnej krawędzi łopaty wyrastają palczaste wyrostki zwane sękami. Najniżej osadzony sęk tworzy dłuższą odnogę zwaną ostrogą. Poroże typu jeleniego u byków dojrzałych uważa się za formę patologiczną. Masa poroża sięgać może nawet 5 kg.
Daniel europejski, Dama dama L. | systematyka | Rząd: parzystokopytne (Artiodactyla) Rodzina: jeleniowate (Cervidae) Gatunek: Daniel europejski (Dama dama L.) |
|---|---|
| wygląd | Średniej wielkości zwierzę (mniejsze od jelenia a większe od sarny). Tułów masywny, nogi (badyle) stosunkowo krótkie i mocne co w zestawieniu z korpusem daje wrażenie zwierzęcia krępego. Szyja relatywnie cienka, u byków nie jest obrośnięta grzywą – w okresie godowym następuje u samców obrzmienie naczyń krwionośnych szyi wskutek czego sprawia wrażenie wyraźnie przebudowanego przodu. Ogon (kwiat) stosunkowo długi (25 cm). Poroże występuje jedynie u byków; u byków wyraźnie widoczne są pędzel (prącie) i grdyka.
Poroże. Charakterystyczna budowa łopat – w dolnej części łopat wyrastają 2 odnogi zasadnicze oczna i środkowa, czyli opierak (sporadycznie wyrasta jeszcze trzecia odnoga zwana nadoczną) – ponad opieraniem tyka spłaszcza się tworzą łopatę. Na górnej i tylnej krawędzi łopaty wyrastają palczaste wyrostki zwane sękami. Najniżej osadzony sęk tworzy dłuższą odnogę zwaną ostrogą. Poroże typu jeleniego u byków dojrzałych uważa się za formę patologiczną. Masa poroża sięgać może nawet 5 kg. |
| ubarwienie | Linka występuje 2 razy w roku: letnia w maju-czerwcu, zimowa zaś na przełomie września i października. W okresie letnim suknia daniela jest ciekawie umaszczona – na rudym tle występuje białe cętkowanie, wzdłuż linii grzbietu przebiega czarna pręga, zachodząca aż na wierzch kwiatu (kwiat od spodu jest biały); część szyi, podgardle, oraz podbrzusze i wewnętrzna strona badyli są białe; na pośladkach występuje biała plama z czarnym obramowaniem zwana lustrem. Suknia zimowa jest szarobrunatna o bardziej jednolitym odcieniu. U daniela często występują przypadki albinizmu (ok.1 % populacji) i melanizmu (ok. 30 % populacji) oraz inne odstępstwa w umaszczeniu (umaszczenie płowe, izabelowate). |
| występowanie | Przed ostatnim zlodowaceniem (60000-10000 lat p.n.e.) gatunek ten był szeroko rozpowszechniony w Europie (od Anglii po obszar dzisiejszej Gruzji), następnie wycofał się do terenów śródziemnomorskich oraz Azji Mniejszej skąd wskutek introdukcji i reintrodukcji dokonywanych jeszcze za czasów Rzymian rozprzestrzenił się na obszar całej niemal Europy – od Anglii po Morze Azowskie, na północy docierając aż do południowej Skandynawii. Sprowadzony został również na inne kontynenty – do Ameryki, Afryki, Australii. Do Polski sprowadzony w średniowieczu początkowo jako zwierze parkowe. Obecnie licznie zasiedla Wielkopolskę, Kujawy, Pomorze, Górny i Dolny Śląsk, Roztocze oraz Warmię i Mazury. Znakomita większość populacji powstała wskutek wsiedleń dokonywanych przez koła łowieckie i nadleśnictwa.
Preferuje nizinne, niewielki oraz dobrze poszyte lasy liściaste i mieszane rzadkie lasy, w których występują obok siebie przerzedzone starsze drzewostany o bogatym runie oraz młodniki i śródleśne łąki. Odpowiadają mu lasy z bliskim sąsiedztwem upraw rolnych. Łatwo przystosowuje się do nowych warunków bytowych – stąd można nim zasiedlić również większe kompleksy leśne; zdecydowanie unika terenów górzystych i zabagnionych. Liczebność - 15400 szt. (w 2007 r.) ze stałą tendencja wzrostową (odstrzał ok. 3500 szt.); w woj. warmińsko-mazurskim w 2005 r. zinwentaryzowano 880 szt. przy odstrzale 156 szt. |
| tryb życia | Aktywny zarówno w dzień jak i nocy; ruchliwy. Nieniepokojony jest znacznie mniej płochliwy od jelenia jako gatunek ciekawski (stąd nie przeszkadza mu większe zaludnienie) ale prześladowany jest ostrożny i stale czujny. Gatunek bardzo towarzyski: najczęściej tworzy niezbyt liczne stada (chmary) składające się z łań z przychówkiem oraz młodych byczków – w okresie zimowym w terenach polnych może jednak tworzyć bardzo liczne ugrupowania; byki tworzą odrębne stada, dojrzałe byki przebywają samotnie lub w niewielkich (2-3 szt.) grupkach. |
| pokarm | Wyłącznie roślinny; w porównaniu z jeleniem dieta daniela w mniejszym stopniu opiera się na żerze pędowym –bazuje głównie na trawach, ziołach, roślinach uprawnych. Pobiera też krzewinki, jak np. jeżyny; chętnie spożywa rozmaite bulwy, bukiew, kasztany i żołędzie oraz grzyby. W lesie żerując na pędach i korze (spałując) może powodować szkody w drzewostanach, niemniej szkody takie wyrządzają tylko przy znacznym przegęszczeniu populacji. |
| rozmnażanie | Ruja zwana bekowiskiem rozpoczyna się ok. połowy października i trwa zazwyczaj ok. 2-3 tygodni; w tym czasie byki odzywają się becząc charcząco i chrapliwie (część myśliwych ma poważne wątpliwości co do miarodajnego opisu tego odgłosu - znany pisarz łowiecki Jerzy Oświecimski przyrównywał je np. do głosu pośredniego między rzężeniem a wymiotowaniem) oraz wykopują tzw. kołyski – płytkie i podłużne zagłębienia przesycone ich silnym w tym czasie odorem, w których m. in. kryją łanie. W czasie bekowiska byki toczą zażarte walki, które są doskonale słyszalne dzięki klekotowi zderzanych poroży. Po trwającej ok. 230 dni ciąży łania cieli się wydając na świat w czerwcu 1, rzadziej 2 cielęta o masie ok. 3 kg. |
| uwagi | Gatunek łowny z okresem ochronnym: byki – 01.02-30.09.; łanie i cielęta – 16.01.-30.09.
Łukasz Jędrych |
| piśmiennictwo |
Komentarze
Brodzik brodzikbog@interia.pl
4 grudnia 2014
Witam. Widziałyśmy z kuzynkami pięknego białego daniela / piękne poroże/, wraz z dwiema jego paniami, które były bardzo ciemne. Dziwne to było bardzo, nawet zastanawiałyśmy się, co to za zwierzątko, bo na naszych terenach / warmińsko-mazurskie/ biały daniel, to chyba ewenement?
