Dodano: 0 0000
Bardzo podobny do orlika krzykliwego. Dorosłe orliki grubodziobe są prawie całe ciemnobrązowe z pokrywami skrzydłowymi ciemnobrunatnymi nie skontrastowanymi z lotkami. Większość osobników posiada od spodu skrzydeł jedną jasną, sierpowatą plamę na styku pokryw i lotek pierwszorzędowych. Dorosłe ptaki mają tęczówkę ciemnobrązową. Młode orliki są bardzo ciemne z przynajmniej dwoma pasami jasnopłowych plam (tzw. pereł) na czarniawych pokrywach skrzydłowych. Jak wszystkie orły właściwe skok ma upierzony aż do palców, ale nogawica jest wyraźnie węższa niż u np. orła przedniego. Od orlika krzykliwego najpewniej można go odróżnić po białych plamach na kuprze (z wierzchu) choć nie zawsze one występują. Obydwa orliki w locie szybowcowym mają skrzydła lekko opuszczone (”oklapnięte”), co wyróżnia je od innych drapieżnych, bynajmniej nie sokołów (Mizera; Maciorowski 2002).
Orlik grubodzioby, Aquila clanga | systematyka | Rząd: szponiaste - Falconiformes Podrząd: jastrzębiowce - Accipitires Rodzina: jastrzębiowate - Accipitridae |
|---|---|
| wygląd | Bardzo podobny do orlika krzykliwego. Dorosłe orliki grubodziobe są prawie całe ciemnobrązowe z pokrywami skrzydłowymi ciemnobrunatnymi nie skontrastowanymi z lotkami. Większość osobników posiada od spodu skrzydeł jedną jasną, sierpowatą plamę na styku pokryw i lotek pierwszorzędowych. Dorosłe ptaki mają tęczówkę ciemnobrązową. Młode orliki są bardzo ciemne z przynajmniej dwoma pasami jasnopłowych plam (tzw. pereł) na czarniawych pokrywach skrzydłowych. Jak wszystkie orły właściwe skok ma upierzony aż do palców, ale nogawica jest wyraźnie węższa niż u np. orła przedniego. Od orlika krzykliwego najpewniej można go odróżnić po białych plamach na kuprze (z wierzchu) choć nie zawsze one występują. Obydwa orliki w locie szybowcowym mają skrzydła lekko opuszczone (”oklapnięte”), co wyróżnia je od innych drapieżnych, bynajmniej nie sokołów (Mizera; Maciorowski 2002). |
| występowanie | Obecnie praktycznie jedynym stałym miejscem jego występowania jest Kotlina Biebrzańska, choć dawniej ponoć był liczny na Lubelszczyźnie, a najbardziej na południe wysunięte stanowisko znajdowało się w 1959 roku w Bieszczadach. Preferują tereny bagnisto-torfowiskowe sąsiadujące z dużymi łąkami (Mizera; Maciorowski 2002). |
| pokarm | Większość ofiar stanowią gryzonie (gł. norniki), choć niektóre o. grubodziobe specjalizują się w płazach. Niekiedy też ptaki: od potrzosa, skowronka przez krzyżowki, cietrzewie aż do żurawia na zimowisku. Z ssaków stwierdzono np. łasicę i gronostaja (Mizera; Maciorowski 2002). |
| gniazdo | Środowisko lęgowe orlika to praktycznie bagienne lasy w otoczeniu rozległych torfowisk. Gniazdo umieszczane prawie zawsze na drzewie liściastym w wieku ponad 60 lat najczęściej w głębi drzewostanu z dobrym dolotem do zniesień (rozrzedzony drzewostan). Przeciętnie na wysokości 11-14 m, choć niekiedy zaledwie na 4,5 m. Gniazdo budują zazwyczaj od podstaw z gałęzi o rozmiarach 1,3 x1,3 m i wys. 0,9 m. Nowo wybudowane osiąga średnicę 0,8 m. Wyściółka z drobnych ulistnionych gałązek brzozy, olchy, świerka czy nawet jemioły. Jest zajmowane przez kilka sezonów (Mizera; Maciorowski 2002). |
| ochrona | W Polsce bardzo nieliczny ok. 15 par! Oprócz ochrony gatunkowej chronione są również miejsca gniazdowania, szczególnie poza granicami Biebrzańskiego Parku Narodowego (szczęśliwie większość zniesień mieści się w granicach Parku). Zapobiega się zarastaniu żerowisk poprzez wykaszanie lub wypas łąk (Mizera; Maciorowski 2002). |
| jaja | Najczęściej dwa o zmiennym ubarwieniu: niejednolitym brązowym, plamistym białobrązowym wielkości – 68,2 x 54,2 mm. Zniesienie pod koniec kwietnia. Wysiadywanie od 1-ego jaja. Na przełomie maja i czerwca wykluwają się 2 pisklęta asynchronicznie. Samica karmi głównie starsze pisklę a młodsze z nich jest agresywnie atakowane przez starszego z rodzeństwa, wreszcie pożerane. Przeżywa tylko jeden młody orlik grubodzioby. Młodszy osobnik jest praktycznie pisklęciem rezerwowym na wypadek gdyby np. w pierwszym jaju zamarł zarodek. To zjawisko nosi nazwę obligatoryjnego kainizmu. Ostatnio podejmuje się próby częściowo sztucznego odchowu młodszego z piskląt, co niekiedy się udaje (Mizera; Maciorowski 2002). |
| uwagi | Przylot w kwietniu, odlot we wrześniu. Orlikom grubodziobym gniazdującym w Dolinie Biebrzy zakłada się nadajniki satelitarne PTT. Dzięki nim okazało się, ze zimują aż w Zambii w Parku Narodowym South Luangwa (Mizera; Maciorowski 2002).. |
| biologia | Orlik grubodzioby jest najmniej poznanym gatunkiem drapieżnego ptaka w Europie. Wynika to z jego niskiej liczebności i skrytego trybu życia. Ptak tokuje wznosząc się bardzo wysoko a następnie opadają lotem nurkowym w dół po to, żeby znów nabrać wysokości z rozpostartymi skrzydłami. Tu zaczyna się kolejne nurkowanie. Toki są najintensywniejsze wiosną. W okresie gniazdowania agresywnie odgania bieliki, czego nie obserwowano u o. krzykliwego. Na łowiska wybiera najczęściej łąki w pobliżu lęgowisk (sprzyja mu tu wykaszanie łąk). Stosuje różne techniki polowań: lot poszukiwawczy, czatowanie oraz poruszając się pieszo. O. grubodzioby w zależności od zasobności łowiska poluje dziennie od 30 minut do ok. 7,5 godziny. Samiec szczególnie intensywnie łowi w godź. 10-14. Skuteczność polowań badanego samca wyniosła aż 34% (Mizera; Maciorowski 2002). |
| piśmiennictwo |
Komentarze
Wojciech Pędracki wrwpedracki@wp.pl
4 maja 2012
Amatorsko interesuję się ptakami drapieżnymi, od kilku lat często przebywam w Beskidzie Niskim w powiecie jasło i w okolicach Łysej Gory czesto obsrewuję orliki krzykliwe. W 2010 roku z nie wielkiej odległości widziałem bardziej ciemnego orlika, gdy zerwał się do loty miał na wierzchniej stonie dwie wyraźne białe plamy, jedną przy nasadzdzie ogona, a drugą miedzy skrzydłami i w stronę karku. Proszę o informację na temat białej plamy miedzy skrzydłami. Widziałem taką plamę na zdjęciu u orlika grubodziobego, ale w literaturze nic na ten temat nie znalazłem
