Dodano: 0 0000
Jerzyk, Apus apus | systematyka | Rząd: Jerzykowe (Apodiformes) Rodzina: Jerzykowate (Apodidae) |
|---|---|
| wygląd | Mimo pozornego podobieństwa do jaskółek pamiętajmy, że to jaskółka nie jest. Podobieństwo sylwetki wynika ze zbliżonego trybu życia. Jest to ptak tak idealnie przystosowany do lotu, że właściwie nie potrzebuje siadać, stąd małe, słabe nogi. Jerzyki są całe koloru czarnego, z bliska zauważyć można, że kolor czarny nieco wpada w szary. Pod dziobem ma niewielką jaśniejszą plamę. Skrzydła długie, wąskie, sierpowato zagięte. Zakończone ostro. W locie skrzydła jerzyk trzyma wyprostowane. Jaskółki skrzydła zginają w zależności od wykonywanych manewrów. Ogon dość krótki, lekko rozwidlony. Nogi i palce małe, bardzo delikatne, niewidoczne w locie. Dziób czarny, krótki, natomiast jerzyk bardzo szeroko może go otworzyć. Oczy czarne. Samiec i samica ubarwione identycznie. |
| występowanie | Cała Europa, północna Afryka oraz Azja północna i środkowa. Nie występuje tylko w północnych partiach Półwyspu Skandynawskiego. W Polsce jerzyk występuje w miastach, wszędzie tam, gdzie znajdzie wysokie budynki, tworząc populacje wybitnie synantropijne. Potrzebuje jednak budynków murowanych z odstającym, chropowatym tynkiem, szczelinami, gzymsami i dachami pokrytymi dachówką. Jest to gatunek, który pierwotnie gnieździł się na skałach, tylko w terenach górzystych. W Europie są nadal populacje jerzyków zakładających gniazda w górach. Również można obserwować latające jerzyki poza miastami, pojedyncze pary lęgną się w dziuplach i budkach lęgowych, także w lasach. Jerzyk w Polsce najliczniej jest obserwowany na Mazurach, bardzo duże populacje znajdują się w Warszawie, Wrocławiu i Poznaniu - w starych dzielnicach. Populacja jest stabilna. W czasie przylotu od kwietnia do czerwca oraz odlotu, już od lipca do września jerzyki obserwuje się w małych grupkach polujące nad wodami. Dzięki charakterystycznemu głosowi można je także zauważyć łatwo na niebie. Jerzyki zimę spędzają w południowej Afryce. |
| pokarm | Owady latające zdobywane zazwyczaj wysoko w powietrzu (błonkówki, muchówki, motyle). Jednak jerzyki także polują nisko nad łąkami, sadami, czy nawet nad wodami. Czasem podlatują nad samą taflę wody, żeby w locie napić się. W trakcie lotu dorosłe osobniki łapią owady, gromadząc je następnie w specjalnym wolu. Dopiero, gdy napełnia wole, lecą nakarmić młode. Jeśli jerzyki nie wychowują akurat młodych, przemieszczają się w poszukiwaniu pokarmu do stref, gdzie nie ma deszczu. |
| gniazdo | Zazwyczaj jest zakładane w zagłębieniach i szczelinach muru, pod dachówkami, na wystających belkach i gzymsach. Ptaki chętnie wykorzystują sztuczne platformy, utworzone np. z deski umieszczonej w zagłębieniu budynku. Gniazdo ma kształt niewielkiej, płaskiej czarki, materiał to suche trawy, mech, puch nasienny, sierść. Wszystko to, co jerzyki złapią w locie. Składniki gniazda zlepiane są śliną ptaka. Jaja są silnie wydłużone, koloru białego, lekko porowate. Samica składa od 2 do 3 jaj, w odstępach dwu, a nawet trzydniowych. Wysiadują na zmianę oboje rodzice od pierwszego jaja około 20 dni. Odległości czasowe w zniesieniu kolejnego jaja, zabezpieczają pisklęta przed śmiercią z powodu nieodpowiednich warunków atmosferycznych. Gdyby zła pogoda zastała maleńkie pisklęta, z pewnością zginęłyby wszystkie. Jeśli w tym czasie będą w gnieździe pisklęta większe, więc silniejsze i te najmłodsze, słabsze, to prawdopodobnie zginie tylko jedno, to najsłabsze. Jeśli pisklęta są niepokojone, uciekają z gniazda i chowają się w szczelinach. Gniazdo opuszczają po 35-42 dniach (lub dłużej, jeśli pogodna była niesprzyjająca) i od razu świetnie latają. Na noc wracają do gniazda. |
| ochrona | Gatunek objęty ochroną ścisłą w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 roku w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dz U z 2004 r. Nr 220,poz. 2237 ze zm.) Zagrożenia: Dla jerzyka największym zagrożeniem jest zmiana klimatu na deszczowy. Wówczas gatunek wycofa się w rejony bardziej suche. Z powodu złej pogody może mieć problemy ze zdobyciem pokarmu. Notuje się nieznaczny spadek jerzyków w dużych miastach, gdzie odchodzi się od zabudowy murowanej. Młode licznie wypadają z gniazd, jeśli założone są one w nieodpowiednim miejscu, co się dzieje w przypadku braku odpowiednich murowanych budynków. |
| uwagi | W Europie w sumie możemy obserwować cztery gatunki jerzyków. Trzymają się one jednak terenów południowych. W Polsce wyjątkowo notowany jest inny gatunek jerzyka – jerzyk alpejski. Gatunek ten ma biały brzuch i podgardle. Pamiętajmy też, że do rzędu jerzyków należą kolibry.1 |
| biologia | Jerzyk jest gatunkiem przystosowanym wybitnie do przebywania w powietrzu. Lata bardzo wytrwale i szybko. W locie ptaki odbywają gody, kopulują a nawet zapadają w coś w rodzaju krótkiego snu. Sen to krótkie drzemki, które ptaki odbywają w grupach na wysokości 1,5 do nawet 3 tysięcy metrów nad ziemią. Przy gnieździe ptaki drzemią przyczepione do muru. W czasie lotu jerzyki wypoczywają rzadko, przyczepione pazurkami do muru, lub gzymsu. Jerzyk często wykorzystuje lot szybowcowy, przemierzając jak strzała niebo, to w górę, to w dół. Na ziemi jest niezdarny, właściwie nie chodzi, jeśli musi przysiąść, to raczej tylko czepiając się muru. Mimo małych rozmiarów skoku, palce zaciska dość silnie. Z ziemi zrywa się sprawnie i szybko wzbija w niebo. Jego głos to przenikliwe srii, srii, słyszalne jest często, nawet poprzez hałas wywoływany ruchem samochodów. Deszczowa pogoda jest dla jerzyka jedyną przeszkodą w poruszaniu się. Jeśli z tego powodu dorosłe ptaki nie mogą zdobyć pokarmu, pisklęta zapadają na kilka dni w rodzaj odrętwienia i nie domagają się pokarmu, wykorzystując zapasy zebrane w organizmie. Dorosłe w tym czasie często odlatują, szukając miejsc słonecznych, gdzie mogą polować. W ciągu dwóch dni mogą przemieścić się z północy na południe Europy. |
| piśmiennictwo |
Komentarze
anka
14 sierpnia 2005
cześć ostatnio szłam z koleżanką i zobaczyłam małego jerzyka !!nie wiedziałam co mam z nim zrobić wiec poszłam po moją przyjaciółkę która bardziej się zna na ptakach !!zabrała go do domu !! tego samego dnia dawała mu pić i jeść ale nic nie chciał bał sie zabardzo!! następnego dnia jej tata znalazł sposub by go napoić a po tem sam już je !! nie wiemy co mamy z nim zrobić!!jest przeciudny ale ktoś mu podcioł lotki
Mariusz Tkacz 19mariusz68@wp.pl
9 sierpnia 2005
widze ze rosnie nowe pokolenie weterynarzy, wiec moze kilka fachowych konsultacji pod tymi adresami:
weterynarz
telefon
adres
Kruszewicz 22-6194041 (ZOO, ptasi azyl)
22-8429506 (prywatna klinika) ZOO, Ptasi Azyl. ul. Ratuszowa 1/3
Salvet, ul. Kosiarzy 17
Szeleszczuk 22-8101471 Zakład Chorób Drobiu ul. Grochowska
Lewin 22-7582799 ul. Dąbrowa 17, Komorów Granica
Gosławski 22-6194041w286 ZOO, przychodnia weterynaryjna. ul. Ratuszowa 1/3
Trzciński 22-6299089 ul. Piękna 64a
Powodzenia!
tiva tiva@interia.pl
7 sierpnia 2005
witam ponownie. W lipcu pisałam o tym, że wychowuje dwa jerzyki. Jeden z nich odleciał po tygodniu ( okazało się, ze był dorosły). W zastępstwie otzrymałam kolejnego jerzyka(pisklę). Więc znowu miałam dwa :). Razem chowały się całkiem nieźle.Niestety jeden z nich nie przezył. Nie wiem co sie stało ( był pełen energii i miał niesamowity apetyt).Być może stres.A dzisiaj wypuściłam tego-który pozostał. Nie wiem jednak czy nie za wcześnie. Mam obawy czy sobie poradzi. Pusto jest bez niego... :(
Agnieszka agamoj@buziaczek.pl
7 sierpnia 2005
Gdzie jest azyl dla ptaków??? Znalazłam jerzyka, karmię go zazwyczaj ugotowanym kurczakiem, czasem wątróbką oraz mięsem wołowym... czasami dostanie mu sie też jakaś muszka. Jest dopiero pare dni więc nie umie jeść jeszcze z ręki. Ma złamane skrzydełko, ale powiedziano mi że ono się zrośnie. Jeśli tak to ile czasu potrzeba na zrośnięcie się takiego skrzydełka ??? Bardzo proszę o szybką odpowiedź i kontakt. Pozdrawiam innych opiekunów tych kochanych ptaszków :)
Honorata ata43@wp.pl
3 sierpnia 2005
Cześć
Też znalazłam jerzyka. Znalazłam go ponieważ, moje koty się do niego dobrały. Lecz go im zabrałam. Mam z trochę kłopotów niewiem czym go karmić, niewiem jak się z nim obchodzić. Ma również skaleczony pazur przez , którego podobnie kula lub także przez potrącenie przez moje koty. Narazie przeczytałam wasze komentarze i karmie go mięskiem, kaszą i wodą. Niewiem czy tpo dla niego dobre, więc jak by mógłby mi pomóc proszę o radę na adres ata43@wp.pl. Byłam bym bardzo wdzięczna o rady , bo niewiem czy go oddaćrezerwacie gdzie się nim zajmą, czy się nim zająć, aż wyzdrowieje proszę szybko o rady.
Honorata
