Dodano: 0 0000
Młode orły mają białe plamy pod skrzydłami i u nasady ogona, widoczne nawet z daleka (Wacławek 2002).
Orzeł przedni, Aquila chrysaetos | systematyka | Rząd: szponiaste - Falconiformes Podrząd: jastrzębiowce - Accipitires Rodzina: jastrzębiowate - Accipitridae |
|---|---|
| wygląd | jest największym z orłów właściwych, posiada ciemnobrunatne ubarwienie. Pióra na potylicy i karku są złotawe, co jest charakterystyczne tylko dla niego. Pióra te są wydłużone i zaostrzone tworząc krótką „grzywę”. Ogon popielaty z czarną przepaską na jego końcu. Skoki upierzone do palców (Haber, Nunberg 1956). Młode orły mają białe plamy pod skrzydłami i u nasady ogona, widoczne nawet z daleka (Wacławek 2002). |
| występowanie | prawie cała populacja polska koncentruje się na południu kraju (85%): Beskid - Sądecki, Żywiecki i Niski oraz Pieniny, Tatry, Bieszczady, Gorce, Góry Sanocko-Turczańskie. Pojedyncze pary gniazdują na północnym wschodzie i Pomorzu Środkowym. Orzeł przedni jest ptakiem otwartych przestrzeni, można go spotkać na rozległych nieużytkach, łąkach i pastwiskach, w miejscach słabo zaludnionych z dala od większych skupisk mieszkalnych, czy głównych dróg (Wacławek 2002) |
| pokarm | z ssaków łowi chętnie młode lisy i sarny, zające, świstaki, kuny, psy, koty a nawet młode lub osłabione owce i kozice (chociaż te ostatnie pożera raczej jako padlinę). Oprócz ssaków poluje równie często na ptaki takie jak: głównie krukowate, puszczyki, myszołowy, trzmielojady a także kaczki, gęsi czy kuraki. Potrafi skutecznie zaatakować nawet żurawia lub bociana (Wacławek 2002) |
| gniazdo | zakłada najczęściej w lasach jodłowo-bukowych. Ok. 75% polskiej populacji orła przedniego gniazduje na starych jodłach rosnących w luźnych drzewostanach blisko rozległych terenów otwartych. Wybiera drzewa w wieku powyżej 100 lat o pierśnicy do 120 cm. Jeśli zakłada gniazdo na skałach, to w lekkich obniżeniach terenu z osłoną od wiatru. Nigdy na szczycie gór, ewentualnie w strefie podszczytowej (przeciętnie na wysokości ok. 700 m. n.p.m). Koło gniazda zawsze muszą znajdować się uschnięte drzewa na których orły nocują, wypoczywają i czatują (Wacławek 2002) |
| ochrona | w Polsce zaledwie 30-35 par, z czego 25-30 w Karpatach. Najwięcej orłów przednich w Europie zamieszkuje Hiszpanię (ok. 1200-1260 par). Wymaga ścisłej ochrony ze strefami ochronnymi przy gnieździe (Wacławek 2002) |
| jaja | około połowy marca składa 2-3 żółtawe jaja (75,5 x 58 mm) z brązowymi plamami. Samica wytrwale wysiaduje dopiero po złożeniu drugiego jaja. Pisklęta klują się na przełomie kwietnia i maja, a opuszczają gniazdo pod koniec lipca. U orłów przednich podobnie jak u orlików występuje kainizm, tzn. że starsze i silniejsze pisklę zadziobuje młodsze (Wacławek 2002) " W czasie wysiadywania samiec niekiedy zmienia samicę w godzinach południowych na mniej więcej godzinę. W tym czasie samica np. kąpie się w potoku, w pośpiechu coś upoluje i wraca do gniazda. Bywa jednak i tak, ze samiec przez parę dni w ogóle nie pojawia się na gnieździe (w ogóle w tym czasie mało się nim interesuje) i głodna samica musi opuścić na pewien czas zniesienie, żeby złowić jakąś zdobycz. Dopiero, gdy pękną skorupki jaj i młode przyjdą na świat, to przy gnieździe pokazuje się samiec. Od tej pory regularnie co rano przynosi zdobycz i przekazuje samicy. Ona zaś oskubuje ją z pierza, czy sierści i dziobem wycina najlepsze kawałki dla maluchów: głównie serce, wątrobę i płuca. Całą resztę sama zjada nie pozstawiając żadnych resztek w gnieździe. Pisklęta orła przedniego otwierają oczy dopiero po 14 dniach od chwili wyklucia, stanowiąc tym samym wyjątek spośród ptaków drapieżnych, ktorych młode widzą od pierwszego dnia po wykluciu " (Sokołowski). |
| biologia | orły przednie stosują strategię polowania głównie z niskiego przelotu nad terenem, skąd gwałtownie rzucają się na ofiarę. Rzadziej czatują na drzewach czy atakują z większych wysokości. Zdobycz jest chwytana na ziemi, a ptaki czasami w czasie podrywania się do lotu. Skuteczność polowań młodych orłów wynosi 1/10 a doświadczonych 1/3. Ich tokowiska nie mają sobie równych: samiec trzymając zdobycz w szponach wzlatuje ponad swoją towarzyszkę, upuszcza ofiarę w dół i nurkuje, żeby na powrót ją pochwycić szponami. Samica zaś potrafi z dużej wysokości ostro zapikować ku ziemi ze złożonymi skrzydłami, by wyhamować między drzewami tuz koło gniazda. W swoim rewirze orły przebywają przez cały rok. Dojrzałość płciową osiągają dopiero w wieku 4-6 lat (Wacławek 2002). Króla ptaków można tez ponoć ułożyć do polowania na wilka, gdzie orzeł trzyma w szachu drapieżnika do przybycia myśliwego (przypisek autora). |
| piśmiennictwo |
Komentarze
Stanislaw Przestrzelski Stiv_P@interia.pl
30 stycznia 2010
Orła przedniego (prawdopodbnie) widziałem w okolicach Ełku. Zrobiłem zdjęcie w lesie 3.01.2010r.(niestety w lesie mialem obiektyw 18-55mm, a nie tele) -postaram się przesłać foto - oczywiście zbliżenie.
Jarek Mikołajun ejmikolaj@poczta.fm
17 października 2009
Widziałem dzisiaj orła , biegała wokół niego wrona siwa , a była przy nim tak mała , że bez problemu przeszłaby pod nim. Orzeł siedział na zaoranym polu po kukurydzy. Potem odleciał do lasu. Niestety nie miałem ze sobą aparatu, ale sprawdziłem i teraz wiem, że był to orzeł przedni. A było to na Mazurach , niedaleko Mrągowa w stronę Giżycka. Mam nadzieję ,że nie będzie tamtędy przebiegała jedna z opcji budowy krajowej 16.
dagny andrzej"zmiju"borowscy chmiel 24 artfactory-cds@o2.pl
30 sierpnia 2009
jakis debil z bronia strzela do orlow w dolinie sanu okolice krywe - tworylne . moze w tym roku uda sie orlom ? to wielka strata dla populacji . osobiscie znam tylko jedno siedlisko z gniazdem i nikt nie zna nawet tego ! to ze orly przednie sa w biesach to fakt ale sa to ptaki zalatujace z beskidu niskiego i pogurza dynowsko-przemyskiego . ciezko orlom w biesach z pokarmem glownie lisy i padlina . nielegalnie wykladane padlo jest przyczyna ich zguby ! nie ma w biesach 15-tu par gdyby byly chroniono by ich terytoria . w bpn nikt nie zna ani jednego gniazda przedniego orla to ze orlikow jest duzo zmyla obserwatorow. najlepiej obserwowac orly przednie w okresie godow gdy nie ma jeszcze orlikow . wtedy tokujaca para zwiastuje nadzieje . poza tym w okresie zimowym mlode orly "walesaja sie " za wilczymi watachami gdzie latwo o odpadki z wilczej uczty .mam orle piora bieszczadzkich orlow dna nie klamie . prawdopodobnie w calych biesach mamy tylko jedna pare ! to smutne ze mozemy ja stracic bezpowrotnie !!!
Krzysztof Zmorzyński aleks28@wp.pl
2 lutego 2009
Widziałem ptaka prawdopodobnie był to orzeł. Ale zdziwiłem się ze występuje on na mazurach.
dagny i andrzej borowscy z chmiela biesy artfactory-cds@o2.pl
4 stycznia 2009
znalezlismy martwa samice orla przedniego w okolicy twqorylnego w bieszczadach ,szkoda ptak byl jednoroczny .listopad 2008
