Dodano: 0 0000
Jerzyk, Apus apus | systematyka | Rząd: Jerzykowe (Apodiformes) Rodzina: Jerzykowate (Apodidae) |
|---|---|
| wygląd | Mimo pozornego podobieństwa do jaskółek pamiętajmy, że to jaskółka nie jest. Podobieństwo sylwetki wynika ze zbliżonego trybu życia. Jest to ptak tak idealnie przystosowany do lotu, że właściwie nie potrzebuje siadać, stąd małe, słabe nogi. Jerzyki są całe koloru czarnego, z bliska zauważyć można, że kolor czarny nieco wpada w szary. Pod dziobem ma niewielką jaśniejszą plamę. Skrzydła długie, wąskie, sierpowato zagięte. Zakończone ostro. W locie skrzydła jerzyk trzyma wyprostowane. Jaskółki skrzydła zginają w zależności od wykonywanych manewrów. Ogon dość krótki, lekko rozwidlony. Nogi i palce małe, bardzo delikatne, niewidoczne w locie. Dziób czarny, krótki, natomiast jerzyk bardzo szeroko może go otworzyć. Oczy czarne. Samiec i samica ubarwione identycznie. |
| występowanie | Cała Europa, północna Afryka oraz Azja północna i środkowa. Nie występuje tylko w północnych partiach Półwyspu Skandynawskiego. W Polsce jerzyk występuje w miastach, wszędzie tam, gdzie znajdzie wysokie budynki, tworząc populacje wybitnie synantropijne. Potrzebuje jednak budynków murowanych z odstającym, chropowatym tynkiem, szczelinami, gzymsami i dachami pokrytymi dachówką. Jest to gatunek, który pierwotnie gnieździł się na skałach, tylko w terenach górzystych. W Europie są nadal populacje jerzyków zakładających gniazda w górach. Również można obserwować latające jerzyki poza miastami, pojedyncze pary lęgną się w dziuplach i budkach lęgowych, także w lasach. Jerzyk w Polsce najliczniej jest obserwowany na Mazurach, bardzo duże populacje znajdują się w Warszawie, Wrocławiu i Poznaniu - w starych dzielnicach. Populacja jest stabilna. W czasie przylotu od kwietnia do czerwca oraz odlotu, już od lipca do września jerzyki obserwuje się w małych grupkach polujące nad wodami. Dzięki charakterystycznemu głosowi można je także zauważyć łatwo na niebie. Jerzyki zimę spędzają w południowej Afryce. |
| pokarm | Owady latające zdobywane zazwyczaj wysoko w powietrzu (błonkówki, muchówki, motyle). Jednak jerzyki także polują nisko nad łąkami, sadami, czy nawet nad wodami. Czasem podlatują nad samą taflę wody, żeby w locie napić się. W trakcie lotu dorosłe osobniki łapią owady, gromadząc je następnie w specjalnym wolu. Dopiero, gdy napełnia wole, lecą nakarmić młode. Jeśli jerzyki nie wychowują akurat młodych, przemieszczają się w poszukiwaniu pokarmu do stref, gdzie nie ma deszczu. |
| gniazdo | Zazwyczaj jest zakładane w zagłębieniach i szczelinach muru, pod dachówkami, na wystających belkach i gzymsach. Ptaki chętnie wykorzystują sztuczne platformy, utworzone np. z deski umieszczonej w zagłębieniu budynku. Gniazdo ma kształt niewielkiej, płaskiej czarki, materiał to suche trawy, mech, puch nasienny, sierść. Wszystko to, co jerzyki złapią w locie. Składniki gniazda zlepiane są śliną ptaka. Jaja są silnie wydłużone, koloru białego, lekko porowate. Samica składa od 2 do 3 jaj, w odstępach dwu, a nawet trzydniowych. Wysiadują na zmianę oboje rodzice od pierwszego jaja około 20 dni. Odległości czasowe w zniesieniu kolejnego jaja, zabezpieczają pisklęta przed śmiercią z powodu nieodpowiednich warunków atmosferycznych. Gdyby zła pogoda zastała maleńkie pisklęta, z pewnością zginęłyby wszystkie. Jeśli w tym czasie będą w gnieździe pisklęta większe, więc silniejsze i te najmłodsze, słabsze, to prawdopodobnie zginie tylko jedno, to najsłabsze. Jeśli pisklęta są niepokojone, uciekają z gniazda i chowają się w szczelinach. Gniazdo opuszczają po 35-42 dniach (lub dłużej, jeśli pogodna była niesprzyjająca) i od razu świetnie latają. Na noc wracają do gniazda. |
| ochrona | Gatunek objęty ochroną ścisłą w Rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 28 września 2004 roku w sprawie gatunków dziko występujących zwierząt objętych ochroną (Dz U z 2004 r. Nr 220,poz. 2237 ze zm.) Zagrożenia: Dla jerzyka największym zagrożeniem jest zmiana klimatu na deszczowy. Wówczas gatunek wycofa się w rejony bardziej suche. Z powodu złej pogody może mieć problemy ze zdobyciem pokarmu. Notuje się nieznaczny spadek jerzyków w dużych miastach, gdzie odchodzi się od zabudowy murowanej. Młode licznie wypadają z gniazd, jeśli założone są one w nieodpowiednim miejscu, co się dzieje w przypadku braku odpowiednich murowanych budynków. |
| uwagi | W Europie w sumie możemy obserwować cztery gatunki jerzyków. Trzymają się one jednak terenów południowych. W Polsce wyjątkowo notowany jest inny gatunek jerzyka – jerzyk alpejski. Gatunek ten ma biały brzuch i podgardle. Pamiętajmy też, że do rzędu jerzyków należą kolibry.1 |
| biologia | Jerzyk jest gatunkiem przystosowanym wybitnie do przebywania w powietrzu. Lata bardzo wytrwale i szybko. W locie ptaki odbywają gody, kopulują a nawet zapadają w coś w rodzaju krótkiego snu. Sen to krótkie drzemki, które ptaki odbywają w grupach na wysokości 1,5 do nawet 3 tysięcy metrów nad ziemią. Przy gnieździe ptaki drzemią przyczepione do muru. W czasie lotu jerzyki wypoczywają rzadko, przyczepione pazurkami do muru, lub gzymsu. Jerzyk często wykorzystuje lot szybowcowy, przemierzając jak strzała niebo, to w górę, to w dół. Na ziemi jest niezdarny, właściwie nie chodzi, jeśli musi przysiąść, to raczej tylko czepiając się muru. Mimo małych rozmiarów skoku, palce zaciska dość silnie. Z ziemi zrywa się sprawnie i szybko wzbija w niebo. Jego głos to przenikliwe srii, srii, słyszalne jest często, nawet poprzez hałas wywoływany ruchem samochodów. Deszczowa pogoda jest dla jerzyka jedyną przeszkodą w poruszaniu się. Jeśli z tego powodu dorosłe ptaki nie mogą zdobyć pokarmu, pisklęta zapadają na kilka dni w rodzaj odrętwienia i nie domagają się pokarmu, wykorzystując zapasy zebrane w organizmie. Dorosłe w tym czasie często odlatują, szukając miejsc słonecznych, gdzie mogą polować. W ciągu dwóch dni mogą przemieścić się z północy na południe Europy. |
| piśmiennictwo |
Komentarze
Mariusz Tkacz 19mariusz68@wp.pl
19 lipca 2005
Niestety muszę was nieco rozczarować. Rada na jest tylko jedna: należy oddać jerzyki do najbliższego specjalistycznego azylu dla dzikich zwierząt, gdzie mogą zająć się nimi specjaliści. Łapanie much, czy innych owadów na niewiele się zda, w takich azylach używa się chyba specjalnych preparatów białkowych. Przetrzymywanie rannych ptaków w domu, mimo dobrych intencji nie jest zgodne z prawem, bo na opiekowanie się dzikimi np. ptakami trzeba mieć odpowiednie zezwolenia, dlatego istnieją azyle. Jesli checie pomóc waszym jerzykom, to nie probujcie zastępować specjalistów.
Karola karol-la@wp.pl
18 lipca 2005
Wiatm!Widze ze takich ktorzy znalezli jerzyka jest wielu.Ja rowniez sie do nich zaliczam. Niestety nie wiem czy jest on mlody czy to juz dorosly osobnik. Skrzydelka rozklada, wydaje sie byc zdrowy, ale nie potrafi latac. Ma 15 cm dlugosci. Karmie go bialymi robakami (nie zaszkadzą mu?) Chcialabym go wypuscic na wolność ale nie wiem czy da sobie rade?Gdzie należy to zrobić, gdzie moglabym uzyskac jakies informacjie odnośnie mojego problemu? Moze oddac go do zoo??
Ania Ania (Mała Czarna) =]
17 lipca 2005
Witam=]
znalazłam jerzyka (a raczej mój mały kolega) oddał mi go pod opieke mimo że wogóle niewiedziałam co to jest za ptrak.Słyszałam już różne wersje....mówili mi że to mała pustułka, kukułka aż wkońcu ktoś mi powiedział że to jerzyk. Postanowiłam to sprawdzić.Okazało się że to prawda.Tylko teraz tkwi problem.....=/ czym ja mam go karmić??on już raczej napewno nie będzie mógł wrócić na wolność ponieważ niema jednej nużki....=/ Prosze o kontakt. Ponieważ niemam e-maila to podaje swoje gg 6307855 Prosze o jak najszybszy kontakt !!!
tiva tiva@interia.pl
16 lipca 2005
witam :)
od niedawna mam pod opieką dwa jerzyki.Jeden z nich jest jeszcze "niemowleciem". Ma niesamowity apetyt. Karmie go muchami ( jeśli uda mi sie je upolować) oraz robakami i gotowana miksowana kaszą . Drugi - nieco starszy "podlotek" , który pewnie niebawem pofrunie. Od dwóch dni zawzięcie cwiczy machając skrzydłami. mam nadzieję, że uda mi sie odchowac oba jerzyki. Prosze trzymac za mnie kciuki.
mili mili988@interia.pl
15 lipca 2005
ja też znalazłam jezyka. Usilnie probuje mu dać muchy, ale je wypluwa (je im z reki!! :) ) wiec karmie go dzikunami... czy taki tryb zycia, mu nie zaszkodzi? tzn czy bedzie umiałpotem łapac muchy??:D a i jak go nauczyc latac, bo chciałabym wypuscic, prawie cały upierzony, ale 40 cm rozpietosci skrzydeł i 18 długosci jeszczena pewno nie ma:| z góry dzieki za rady ;)
