Dodano: 0 0000
Budowa
Traszka grzebieniasta ma ciało silnie wysmukłe. Głowa lekko sklepiona, dość silnie wydłużona, ale w stosunku do wielkości całego ciała wydaje się mała. Otwory nosowe położone na końcu zaokrąglonego pyszczka. Oczy małe, lekko wystające, źrenice okrągłe. Na spodniej stronie głowy znajduje się dobrze wykształcony fałd podgardzielowy. Głowa oddzielona od tułowia wyraźnym przewężeniem tworzącym odcinek szyjny. Tułów spłaszczony grzbietobrzusznie. Ogon natomiast spłaszczony jest bocznie, co wiąże się z jego funkcją lokomocyjną w wodzie, gdzie działa jak wiosło. Długość ogona odpowiada najczęściej długości tułowia i głowy. Skóra jest dość chropowata.
Ubarwienie
Wierzchnia strona ciała jest ogólnie ubarwiona ciemno: od barwy ciemnopopielatej po prawie czysto czarną. Spód ciała jest żółto-pomarańczowy lub pomarańczowy. Na tej podstawowej barwie rozmieszczone są nieregularnie liczne ciemne plamy.
Do elementów ubarwienia charakterystycznych wyłącznie dla tego gatunku można zaliczyć: jasno zakończone brodawki po bocznej stronie tułowia, ciemne podgardle (szaro lub czarno kropkowane, z reguły bez jasnej barwy tła) oraz naprzemian czarno-żółto prążkowane palce wszystkich kończyn.
Dymorfizm płciowy
Samce od samic można bez problemu rozróżnić przez cały rok, a zwłaszcza w okresie godowym.
U samców występuje szata godowa, wytworzona przez utwory skórne, nie występuje intensywne ubarwienie godowe. Szczególną cechą samca jest wytwarzanie w okresie godowym wysokiego nawet na kilka centymetrów pionowego fałdu na płetwie ogonowej i grzbiecie. Tworzy on charakterystyczny grzebień ciągnący się od tyłu głowy po koniec ogona. Górny brzeg części grzbietowej tego fałdu jest głęboko i nieregularnie powycinany. Po zakończeniu godów grzebień nie znika, tylko bardzo silnie maleje, i jest widoczny przez cały rok. Dodatkowe cechy pozwalające na rozróżnienie samca to jasne, złociste tęczówki oczu oraz silnie nabrzmiałe, ciemne wargi kloakalne. Samcze cechy barwne to: jasne plamki na głowie i bokach ciała oraz w okresie godowym szerokie, błękitnawe, często o perłowym połysku smugi na bocznej powierzchni ogona.
Samice nie posiadają grzebienia. Po grzbietowej stronie ciała biegnie w miejscu grzebienia płytki, ale wyraźny rowek, który nie wchodzi jednaka na ogon, a ogranicza się tylko do tułowia. Inne cechy samicze to: ciemne tęczówki oczu, małe i płaskie, jasne wargi kloakalne i ogólnie ciemny, prawie czarny koloryt ciała.
Ubarwienie
Wierzchnia strona ciała jest ogólnie ubarwiona ciemno: od barwy ciemnopopielatej po prawie czysto czarną. Spód ciała jest żółto-pomarańczowy lub pomarańczowy. Na tej podstawowej barwie rozmieszczone są nieregularnie liczne ciemne plamy.
Do elementów ubarwienia charakterystycznych wyłącznie dla tego gatunku można zaliczyć: jasno zakończone brodawki po bocznej stronie tułowia, ciemne podgardle (szaro lub czarno kropkowane, z reguły bez jasnej barwy tła) oraz naprzemian czarno-żółto prążkowane palce wszystkich kończyn.
Dymorfizm płciowy
Samce od samic można bez problemu rozróżnić przez cały rok, a zwłaszcza w okresie godowym.
U samców występuje szata godowa, wytworzona przez utwory skórne, nie występuje intensywne ubarwienie godowe. Szczególną cechą samca jest wytwarzanie w okresie godowym wysokiego nawet na kilka centymetrów pionowego fałdu na płetwie ogonowej i grzbiecie. Tworzy on charakterystyczny grzebień ciągnący się od tyłu głowy po koniec ogona. Górny brzeg części grzbietowej tego fałdu jest głęboko i nieregularnie powycinany. Po zakończeniu godów grzebień nie znika, tylko bardzo silnie maleje, i jest widoczny przez cały rok. Dodatkowe cechy pozwalające na rozróżnienie samca to jasne, złociste tęczówki oczu oraz silnie nabrzmiałe, ciemne wargi kloakalne. Samcze cechy barwne to: jasne plamki na głowie i bokach ciała oraz w okresie godowym szerokie, błękitnawe, często o perłowym połysku smugi na bocznej powierzchni ogona.
Samice nie posiadają grzebienia. Po grzbietowej stronie ciała biegnie w miejscu grzebienia płytki, ale wyraźny rowek, który nie wchodzi jednaka na ogon, a ogranicza się tylko do tułowia. Inne cechy samicze to: ciemne tęczówki oczu, małe i płaskie, jasne wargi kloakalne i ogólnie ciemny, prawie czarny koloryt ciała.
Traszka grzebieniasta, Triturus cristatus | systematyka | Gromada: płazy (Amphibia) Rząd: płazy ogoniaste (Caudata) Rodzina: salamandrowate (Salamandridae) Rodzaj: traszka (Triturus) Gatunek: traszka grzebieniasta (Triturus cristatus) Inne nazwy: angielska – Great Crested Newt chorwacka – Velki vodenjak czeska - Čolek velký duńska - Stor Vandsalamander estońska - harivesilik fińska - rupilisko francuska - Triton crêté hiszpańska – tritón crestado holenderska - kamsalamander litewska - Skiauterėtasis tritonas łotewska - Lielais tritons niemiecka - Kammmolch norweska - Stor salamander portugalska - Tritão-de-crista rosyjska – Тритон гребенчатый rumuńska - triton cu creastă słowacka - mlok hrebenatý słoweńska - veliki pupek szwecka - Större vattensalamander węgierska - tarajos gőte włoska - Tritone Crestato |
|
|---|---|---|
| wygląd | Budowa
Traszka grzebieniasta ma ciało silnie wysmukłe. Głowa lekko sklepiona, dość silnie wydłużona, ale w stosunku do wielkości całego ciała wydaje się mała. Otwory nosowe położone na końcu zaokrąglonego pyszczka. Oczy małe, lekko wystające, źrenice okrągłe. Na spodniej stronie głowy znajduje się dobrze wykształcony fałd podgardzielowy. Głowa oddzielona od tułowia wyraźnym przewężeniem tworzącym odcinek szyjny. Tułów spłaszczony grzbietobrzusznie. Ogon natomiast spłaszczony jest bocznie, co wiąże się z jego funkcją lokomocyjną w wodzie, gdzie działa jak wiosło. Długość ogona odpowiada najczęściej długości tułowia i głowy. Skóra jest dość chropowata. Ubarwienie Wierzchnia strona ciała jest ogólnie ubarwiona ciemno: od barwy ciemnopopielatej po prawie czysto czarną. Spód ciała jest żółto-pomarańczowy lub pomarańczowy. Na tej podstawowej barwie rozmieszczone są nieregularnie liczne ciemne plamy. Do elementów ubarwienia charakterystycznych wyłącznie dla tego gatunku można zaliczyć: jasno zakończone brodawki po bocznej stronie tułowia, ciemne podgardle (szaro lub czarno kropkowane, z reguły bez jasnej barwy tła) oraz naprzemian czarno-żółto prążkowane palce wszystkich kończyn. Dymorfizm płciowy Samce od samic można bez problemu rozróżnić przez cały rok, a zwłaszcza w okresie godowym. U samców występuje szata godowa, wytworzona przez utwory skórne, nie występuje intensywne ubarwienie godowe. Szczególną cechą samca jest wytwarzanie w okresie godowym wysokiego nawet na kilka centymetrów pionowego fałdu na płetwie ogonowej i grzbiecie. Tworzy on charakterystyczny grzebień ciągnący się od tyłu głowy po koniec ogona. Górny brzeg części grzbietowej tego fałdu jest głęboko i nieregularnie powycinany. Po zakończeniu godów grzebień nie znika, tylko bardzo silnie maleje, i jest widoczny przez cały rok. Dodatkowe cechy pozwalające na rozróżnienie samca to jasne, złociste tęczówki oczu oraz silnie nabrzmiałe, ciemne wargi kloakalne. Samcze cechy barwne to: jasne plamki na głowie i bokach ciała oraz w okresie godowym szerokie, błękitnawe, często o perłowym połysku smugi na bocznej powierzchni ogona. Samice nie posiadają grzebienia. Po grzbietowej stronie ciała biegnie w miejscu grzebienia płytki, ale wyraźny rowek, który nie wchodzi jednaka na ogon, a ogranicza się tylko do tułowia. Inne cechy samicze to: ciemne tęczówki oczu, małe i płaskie, jasne wargi kloakalne i ogólnie ciemny, prawie czarny koloryt ciała. |
|
| występowanie | Podgatunek nominatywny traszki grzebieniastej rozmieszczony jest od Francji na zachodzie i przez Europę środkową wcina się klinem aż w okolice Uralu. Północna granica zasięgu obejmuje Wielką Brytanie oraz południowe partie Skandynawii. Na południu sięga do linii Alp i północnej części basenu Morza Czarnego. Inne podgatunki traszki grzebieniastej zasiedlają Półwysep Apeniński, Bałkany oraz Azję Mniejszą. W Polsce gatunek znany jest z całej części niżowej. Na przedgórzu sięga 800 m n.p.m. |
|
| tryb życia | Traszki grzebieniaste po godach żyją w wodzie lub na lądzie. Preferują lasy liściaste bardzo wilgotne, często przebywają w pobliżu zbiorników lub cieków wodnych. Są aktywne nocą. W dzień przebywają ukryte w norach, silnie spróchniałych pniach drzew, w szczelinach pod kamieniami i kłodami drewna oraz w ściółce. W sen zimowy traszka grzebieniasta zapada pod koniec października lub później, gdy temperatura powietrza spada do kilku stopni powyżej zera i występują przymrozki. Sen zimowy traszki spędzają na lądzie w norach, pomiędzy korzeniami drzew, pod warstwą mchów, czasem mogą hibernować w piwnicach budynków. Zimowanie najczęściej jest grupowe, często w towarzystwie traszki zwyczajnej. Wybudzanie wiosną odbywa się gdy temperatury podniosą się powyżej zera i odmarznie gleba. |
|
| pokarm | Bazę pokarmową dorosłej traszki grzebieniastej stanowią drobne skorupiaki: ośliczki, małżoraczki; larwy i imagines owadów: chrząszczy, ważek, chruścików, jętek oraz rzadziej ślimaki, wodopójki, a na lądzie chętnie zjadane są dżdżownice. Larwy odżywiają się drobnym planktonem zwierzęcym: wioślarkami i widłonogami. | |
| ochrona | Traszka grzebieniasta jest chroniona: - Konwencja Berneńska – załącznik II, - Dyrektywa Siedliskowa Unii Europejskie – załącznik II i IV, - podlega ścisłej ochronie gatunkowej w Polsce, - umieszczona jest na Czerwonej Liście i w Czerwonej Księdze Zwierząt z kategorią NT – gatunek niższego ryzyka, ale bliski zagrożenia, - umieszczona jest na Czerwonej Liście IUCN z kategorią LR, - umieszczona jest na Czerwonej Liście Zwierząt dla Karpat z kategorią EN – gatunek silnie zagrożony. Potencjalne zagrożenia Głównym zagrożeniem dla traszki grzebieniastej jest zanikanie siedlisk do rozrodu czyli niewielkich zbiorników wodnych i podmokłych łąk. Wiąże się to z osuszaniem terenu, zsypywaniem gruzu i hałd ziemnych oraz nieprawidłowo prowadzonymi melioracjami terenu. Ostatnio także ponowne wykorzystywanie ugorów i odłogów porolnych prowadzi do zaorywania małych zbiorników wodnych w krajobrazie rolniczym. W czasie wędrówek traszki giną też na drogach szybkiego ruchu, przy czym w znacznie mniejszym natężeniu niż płazy bezogonowe, które migrują w poszukiwaniu siedlisk do rozrodu na dalsze odległości. Propozycje ochrony Aby ochronić lokalne populacje traszki grzebieniastej należałoby obejmować ochroną siedliska rozrodu tego gatunku. Zaleca się prowadzenie racjonalnej gospodarki melioracyjnej. W przypadku miejsc masowego występowania traszki grzebieniastej można wykopywać jej zastępcze zbiorniki, w których będą mogły się odbyć gody wówczas, gdy jej naturalne zbiorniki przegrają z niebyt racjonalna gospodarką rolną. Podstawowym sposobem ochrony traszki podczas migracji jest tworzenie przepustek pod drogami oraz kanałów zbierający płazy wzdłuż drogi i kierujących je do przepustek. Ochrona siedlisk traszki grzebieniastej może pozytywnie wpływać na ochronę wielu rzadkich, ale niepodlegających ochronie bezkręgowców: przekopnic czy dziwogłówek wiosennych. Ze względu na fakt rozrodu w tych samych miejscach traszki zwyczajnej może ona „korzystać” z ochrony wraz z traszką grzebieniastą. Na ochronę traszek może natomiast wpływać pozytywnie ochrona bobra i miejsc jego występowania. Budowanie przez bobry tam powoduje zalewanie łąk, co stwarza traszce miejsce do rozrodu. Traszka może występować w siedliskach z załącznika II Dyrektywy Siedliskowej Unii Europejskiej, co pozytywnie wpływa na ochronę tego gatunku poprzez ochronę siedlisk. Do siedlisk tych należą: - starorzecza i inne naturalne, eutroficzne zbiorniki wodne ze zbiorowiskami z Nympheion i Potamnion, - torfowiska wysokie z roślinnością torfotwórczą (żywe), - torfowiska wysokie zdegradowane, zdolne do naturalnej i stymulowanej regeneracji, - torfowiska przejściowe i trzęsawiska (przeważnie z roślinnością z Scheuchzerio-Caricetea nigrae), - obniżenia na podłożu torfowym z roślinnością ze związku Rhynchosporion, - torfowiska nakredowe z zespołami: szuwaru kłociowego (Cladietum marisci), szuwaru turzycy Buxbauma (Caricetum buxbaumii), marzycy czarniawej (Schoenetum nigricantis), - górskie i nizinne torfowiska zasadowe o charakterze młak, turzycowisk i mechowisk, - bory i lasy bagienne, - łęgi wierzbowe, topolowe, olszowe i jesionowe, - łęgowe lasy dębowo-wiązowo-jesionowe. |
|
| uwagi | Od 1993 roku Stowarzyszenie na Rzecz Czynnej Ochrony Zwierząt – Greenworks prowadzi aktywną ochronę płazów w Beskidzie Sądeckim w ramach kilku projektów, natomiast w Wielkiej Brytanii traszka grzebieniasta jest gatunkiem priorytetowym, a jej ochroną zajmuje się wiele organizacji, w tym Froglife oraz English Nature. (ZIELIŃSKI P.) | |
| biologia | Traszki grzebieniaste należą do jednych z najwcześniej pojawiających się wiosną płazów. Można je zauważyć już przy temperaturach powyżej 0 stopni, gdy ziemia już odmarzła i stopniał śnieg. Wędrówki odbywają się zazwyczaj nocą lub w bardzo wilgotne dni. U samców po wybudzeniu ze snu zimowego pojawia się już zaczątek grzebienia. Zarówno samce jak i samice maja już w pełni rozwinięte gonady, a u samców w gruczołach kloakalnych są już zgromadzone plemniki. W korzystnych warunkach pogodowych – brak przymrozków – traszki docierają do zbiorników wodnych już na początku marca. Po wejściu do wody u samca wykształca się w pełni grzebień i samiec rozpoczyna on gody. Największe natężenie tokujących samców przypada na trzecia dekadę marca i początek kwietnia. Toki samca oraz składanie jej jest większe, gdy woda jest cieplejsza. W tokowaniu biorą udział zarówno samce dojrzałe płciowo jak i formy młodociane, które maja wykształcony grzebień, ale nie posiadają w pełni wykształconych gonad i nie są zdolne do rozrodu. Zapłodnienie u traszek jest wewnętrzne, przy czym nie występują narządy kopulacyjne. Zapłodnienie więc zachodzi dzięki przekazaniu przez samca spermatoforu z plemnikami do zbiornika nasiennego samicy. Wydalenie przez samca spermatoforu poprzedza taniec godowy. Następnie samiec składa spermatofor do wody, który następnie samica podejmuje przemieszczając się za samcem. Składanie jej przez samicę zachodzi partiami po kilka – kilkanaście jaj jednorazowo w maju i na początku czerwca. Jaja traszki grzebieniastej są dość duże. Po okresie składania jaj część traszek opuszcza środowisko wodne, jednak duża część, zwłaszcza samców pozostaje w wodzie. Kijanki wylęgają się ze złożonych jaj już po około 2 tygodniach. Młoda kijanka posiada dobrze wykształconą płetwę ogonową i narząd Rusconiego (zwany narządem balansowym – ma postać dwóch wyrostków z nagromadzeniem komórek produkujących śluz – pozwala on młodej kijance przeklejać się do podłoża). Natomiast skrzela zewnętrzne i przednie odnóża znajdują się w formie zawiązkowej. Ubarwienie ciała jest oliwkowe z ciemnymi paskami po stronie grzbietowej i bokach ciała. Taka młoda larwa po opuszczeniu osłonki jajowej przyczepia się narządem Rusconiego do roślin i w ten sposób zwisa odżywiając się resorbując ciało żółtkowe. Po wchłonięciu żółtka larwa traci wyrostki balansowe i ciemne smugi na ciele i odczepia się od podłoża. W tym samym czasie rozwijają się skrzela zewnętrzne i przednie kończyny z czterema palcami, pojawia się otwór gębowy i odbytowy oraz wykształca się układ pokarmowy. Tak uformowana larwa jest zdolna do samodzielnego pływania w wodzie i pobierania pożywienia. Po 7 – 8 tygodniach życia takiej larwy pojawiają się zawiązki kończyn tylnych. Dorosła larwa traszki grzebieniastej posiada długą i cienką nić ogonową – cechę typową tylko dla kijanek tego gatunku. Barwa ciała dojrzałej kijanki jest oliwkowo-zielona. Na bokach płetwy ogonowej występują ciemne plamy w jasnych otoczkach. Na terenie Polski całkowity czas rozwoju larwalnego zachodzi w okresie około 90 – 100 dni.
|
|
| piśmiennictwo |
Projekt współfinansowany ze środków Unii Europejskiej.
Komentarze
Piotr Biernat bewka1wp.pl
6 kwietnia 2007
Cześć nazywam sie Piotr Biernat. Mieszkam w małej miejscowości niedaleko Szczecina. Na moim duzym podwórku zrobiłem sobie niewielki staweczek i zachodowałem w nim traszkę grzebieniastą i nie wiem co do niego wrzucać aby miały co jeść.........odpiszcie..........bewka1@wp.pl albo gg-10108710
