Grzyby - artykuły

Dodano: 15 listopada 2004
Agarikoidalny – owocnik o wygladzie przypominający grzyb kapeluszowy.

Aksamitny – powierzchnia skórki owocnika, utworzona z prostopadłych strzępek, tworzących zwartą i równą warstwę podobną do aksamitu.

Alweole - zagłębienia jamkowate, w kształcie koliste, graniaste, lub sześcioboczne. Zagłębienia te scalone ze sobą, wyglądem przypominają powierzchnię plastra miodu. Występuje u smardza - Morchella i sromotnika - Phallus.

Ampułkowaty - kształt podobny do ampułki, czyli rozszerzony u dołu a wydłużony i zwężony u szczytu. Określenie to ma szerokie zastosowanie przy określaniu kształtu cystyd.

Amyloidalny - barwienie na niebiesko, lub w odcieniach tego koloru, pod wpływem odczynnika Melzera. Reakcja barwienia się, dotyczy np. ścian zarodnika, strzępek, worka.

Anamorfa - stadium wegetatywne (niedoskonałe) występujące u grzybów niedoskonałych, u których występuje brak zarodników powstałych drogą rozmnażania płciowego. Stadium takie rzadko występuje u podstawczaków a częściej u woreczniaków.

Anastomozy - połączenie ze sobą dwu sąsiadujących blaszek lub fałdów. Połączenie jest krótkie, poprzeczne, lub ukośne. Spotykane np. u pieprznika jadalnego - Cantharellus cibarius

Anastomoza – jest to krótkie połączenie (miejsce zrośnięcia) dwóch strzępek, żeberek, fałdek lub blaszek. Zgromadzenie anastomoz w dużej ilości, może spowodować utworzenie formy przypominającej rodzaj siateczki.

Angiokarpiczny - owocnik o wewnętrznie zamkniętym hymenium.

Antrakofilny - określenie dotyczące upodobania do węgla, - "węglolubny".

Apofiza - pierścieniowate zgrubienie na wewnętrznej, (endoperydium) dolnej stronie okrywy.

Apotecja - owocnik o kształcie miseczki, krążka, talerzyka. Odnosi się np. do czarki szkarłatnej - Sarcoscypha coccinea

Apotecjum - określenie dla owocnika miseczniaków Discomycetes, kształtem zbliżony do miseczki, talerzyka lub krążka.

Areola, areolka - odcinek jaśniejszej przestrzeni na powierzchni owocnika.

Areolkowaty - wzór, w kształcie kolisty, powstały po odpadnięciu kolców np. jak u purchawki chropowatej - Lycoperdon perlatum Pers.: Pers.

Ascus - zob. worek

Ascomycetes - workowce, klasa grzybów, których zarodniki tworzą sie wewnątrz worka.

Ascospora - zarodnik workowy.

Atropina - środek stosowany jako odtrutka przy zatruciach niektórymi grzybami, np. muskaryną.

Autotrofia - samożywność - właściwość wszystkich rośli zdolnych do fotosyntezy. Grzyby nie są autotrofami lecz heterotrofami, w przeciwieństwie do wszystkich roślin zielonych.

Autotroficzny organizm – samożywny organizm, który jest zdolny do wytwarzania ze związków nieorganicznych, niezbędnych do życia substancji organicznych.

Autoliza – samoczynny rozkład owocnika. Autoliza występuje u niektórych gatunków czernidłaków Coprinus . Rozkład ten na celu ułatwienie rozsiewania się zarodników i przybiera postać rozpływających się w czarną mazi blaszek.

Ballistospora – silnie odrzucany zarodnik.

Barwa zarodnika – Oglądane pod mikroskopem pojedyncze zarodniki mogą się różnić barwą od barwy z wysypu zarodników. (Są to zarodniki, nie mające wyraźnej barwy (są bezbarwne), a w wysypie mają barwę białą, kremową, bladoróżowawą, itp.)

Baryłkowaty – określenie dla kształtu trzonu, który jest: krótki, gruby i nieco zwężony, zarówno przy podstawie jak i przy wierzchołku.

Basidiospora – zob. zarodnik podstawkowy.

Basidium – komórka w hymenium podstawczaków. Basidiomycetes. Podstawka na której po połączeniu się jąder wytwarzane są dwa lub najczęściej cztery płciowe zarodniki (basidiospory). Są one umieszczone na trzonkach, (sterygmach).

Bazydiola – komórka pomiędzy młodymi podstawkami. Jest płonna i bez sterygm. Może również nią być inna sterylna komórka w hymenium, która w kształtach i wielkością przypomina podstawkę.

Bazydiospora – zob. zarodnik podstawkowy.

Blaszka (lamella) – twór znajdujący się zwykle na dolnej stronie kapelusza. Jest cienki i ma kształt listkowaty. Stanowi fragment hymenoforu. Określenie "hymenofor blaszkowy" bierze się od występowania tych tworów, zwanych blaszkami.

Blaszki- elementy listewkowate hymenoforu u grzybów blaszkowych. Mogą to być gatunki np. Amanita, Tricholomataceae, Pleurotus z rzędu Agaricales. Elementy te odchodzą promieniście od trzonu i są pokryte hymenium.
U niektórych gatunków bezblaszkowców Aphyllophorales mogą, wbrew nazwie, występować także w hymenoforze blaszki.

Blaszkowy – określenie dotyczące hymenoforu zbudowanego z blaszek.

Błoniasty – określenie dotyczące cienkiego, przypominającego błonę kapelusza.

Błonnik - związek chemiczny z grupy węglowodanów, o charakterze złożonym. Główny składnik budulcowy ścian komórek większości roślin.

Błyszczący – określenie dotyczące połyskliwej powierzchni kapelusza.

Boczny – określenie dotyczące bocznego usytuowania trzonu, względem środka kapelusza.

Brodawka – określenie dotyczące małej, wydatnej wypukłość na jakiejś powierzchni.

Brodawkowany – oznacza powierzchnię pokrytą licznymi brodawkami.

Brodawkowaty – określenie oznaczające pokrycie powierzchni brodawkami lub niskimi, tępymi wyrostkami.

Bruzda – określenie oznaczające dość głębokie zagłębienie w owocniku przypominające rynnę.

Bruzdowany – oznacza powierzchnię z licznymi podłużnymi wgłębieniami. Określa się w ten sposób brzeg kapelusza u niektórych gatunków grzybów blaszkowych.

Brzuszny – określenie dotyczące strony organu, np. zarodnika skierowanego do podstawki.

Bulwka – określenie dotyczące kuliście zgrubiałej podstawy trzonu u niektórych gatunków grzybów, kształtem przypominających bulwę u roślin kwiatowych. Przykładowo bulwka występuje w trzonie gatunków Amanita.

Bulwkowaty – określenie dotyczące podstawy trzonu w kształcie bulwki.

Buławowaty – określenie oznaczające kształt równogruby, a na szczycie kuliście zakończony.

Byssoidalny – oznacza watowaty, przypominający wyglądem watę. Jest to puszysty splot delikatnych i jedwabistych, niteczkowatych strzępek grzybni. U niektórych gatunków występuje np. u podstawy trzonu.

Celuloza - zob. błonnik.

Centralny – usytuowany w środku, w centrum. Określenie dotyczy trzonu umieszczonego w kapeluszu, w jego centralnej punkcie.

Cheilocysty – są to cystydy których rozwój następuje na ostrzu blaszek lub na brzegu por.

Cheilocystyda – to cystyda która znajduje się na ostrzu blaszki u grzybów blaszkowych.

Chlamydospora – zarodnik przetrwalnikowy, wegetatywny, zwykle grubościenny. Oddziela się od strzępki przez przewężenia.

Chromosomy – składowe jądra komórkowego grzybów z substancją dziedziczną.

Chropowaty – określenie dla powierzchni szorstkiej.

Chryzocystydy – cystydy zawierające bezkształtną żółtawą masę i w kształcie maczugowate Występują u niektórych grzybów blaszkowych np. z rodziny Strophariaceae.

Chityna - związek chemiczny o charakterze złożonym, z grupy węglowodanów. Jest to główny składnik substancji budulcowej pancerza u stawonogów. Występuje również w ścianach komórkowych grzybów.

Ciało owocowe – jest to utworzony ze strzępek twór na powierzchni lub wewnątrz którego lub wytwarzane się organy służące do rozmnażania.

Ciemię – określenie dla szczytowej część kapelusza.

Cienkościenny – określenie dla ściany widocznej pod mikroskopem, która jest widoczna jako cienka i jednostkowa linia.

Cyjanofilny – określenie dla zarodników które barwią się na niebiesko w 0,1% roztworze błękitu anilinowego w kwasie mlekowym.

Cylindryczny – określenie np. dla trzonu, który jest w kształcie cylindra, prosty nie zgięty. Na przekroju okrągły i jednakowo gruby na całej swej długości.

Cystyda – jest to płonna komórka występująca między podstawkami w hymenium lub wnikająca głęboko poniżej tej warstwy. Wyróżniamy cheilocystydy, gleocystydy, lamprocystydy, metuloidy, pleurocystydy i in. Ich nazwa uzależniona jest, od miejsca występowania w owocniku, kształtu, grubości ścian, urzeźbienia, zabarwienia i struktury wnętrza.

Cystydy - zob. rozwierki.

Cystydiola – jest to określenie używane niekiedy dla małej, szczątkowej cystydy. Tymczasem jest to płonny, w kształcie cylindryczny lub wrzecionowaty, jednokomórkowy twór występujący w hymenium, który jest podobny do cystydy.

Czapeczka – określenie dotyczące szczytu owocnika, który ma strukturę kapturkowatą.

Człon – określenie części organu lub strzępki, który jest oddzielony przegrodą lub wyraźnym przewężeniem od sąsiedniego podobnego organu lub strzępki.

Czubek – określenie dla środkowej części kapelusza, które jest wydatnym, brodawkowatym uwypukleniem.

Dekstrynoidalny– barwienie się, w wyniku reakcja jaka zachodzi w ścianach komórek grzybni lub w ścianach zarodników, pod wpływem odczynnika Me1zera. Reakcja ta daje kolor żółtobrązowy, czerwonobrązowy, winnoczerwony lub purpurowoczerwony. Zob. również pseudoamyloidalny.

Dendroidalny – kształt rozgałęziony na podobieństwio krzaczka.

Dermatocystyda – określenie dla cystydy zawartej w skórce owocnika.

Destruent – organizm którego rolą jest rozkład szczątków martwych organizmów. Wynikiem tego procesu jest wzbogacanie gleby w związki stanowiące pokarm dla roślin.

Detrytus – warstwa pokrywająca powierzchnię gleby, która składa się z rozkładających szczątków organicznych, najczęściej pochodzenia roślinnego.

Dęty – określenie dla pustego wewnętrznie trzonu.

Diafragma – jest to warstewka zwartych strzępek pomiędzy glebą a podglebiem.

Diagnoza – to zwarty i treściwy opis zawierający rozpoznanie i określenie najważniejszych cech diagnozowanego gatunku.

Diaspora – określenie dla jednostki rozprzestrzeniania się organizmu.

Dichotomiczny – rozdwojony równoramiennie, rozgałęziony na dwa ramiona w miarę równe.

Dikarion – określenie dla pary jąder. Jest to szczególna właściwość grzybów gdzie w jednej komórce występują dwa jądra haploidalne.

Diploidalny – o podwójnej liczbie chromosomów.

Drucikowaty – określenie dla kształtu przypominającego kawałek drutu, który jest sztywny, cienki i długi np. trzon.

Dwuboczny – określenie dla tramy w blaszkach. Dwustronny, mający dwie strony.

Dwuboczny odwrócony – określenie dla rodzaju tramy. Dwustronny, ale przeciwnie położony.

Dwusterygmowy – dwupodstawkowy, mający dwie sterygmy.

Dwuzarodnikowy – określenie do podstawki o właściwościach wykształcania dwu sterygm. Mający dwa zarodniki.

Dychotomiczny – określenie oznaczające dwudzielność. Występuje np. wtedy, gdy strzępki lub podstawki grzybów rozdzielające się na dwa rozgałęzienia, przypominające widełki.

Dyskowaty – określenie dla kształtu, okrągłego, płasko-wypukłego lub obustronnie wypukłego.

Dziobek - określenie dla organu, lub części organu który ma fragment w kształcie, krótki, wydłużony i zwykle mniej lub więcej zaostrzony. Może to być np. mały, zwężający się wyrostek znajdujący się u podstawy zarodnika grzybów podstawkowych.

Efemeryczny – określenie dla żyjących krótko owocników. Albo określenie informujące o żywotności np. zasnówki.

Egzoperydium (exoperidium) - zob. okrywa zewnętrzna.

Egzostratum (exostratum) – określenie dla warstwy zewnętrznej.

Ekscentryczny – określenie dla np. dla trzonu położonego poza centrum, występujący nie w centrum (w środku), ale i nie przy brzegu.

Ektomikoryzowy gatunek - to taki gatunek, który tworzy z określonym gatunkiem roślin mikoryzę ektotroficzną.

Ektomikoryza - zob. Mikoryza ektotroficzna.

Elastyczny – powracający do pierwotnego położenia, po wygięciu, nacisku lub uciśnięciu.

Elater – określenie dla wolno leżącego w glebie tworu.

Elipsoidalny – określenie dla kształtu bryły zarodnika.

Eliptyczny – określenie dla zarodników w przekroju optycznym, którego obrys jest w kształcie elipsy.

Endoperydium (endoperidium) - zob. okrywa wewnętrzna.

Epifragma – u młodych owocników błoniasta warstwa strzępek zamykająca perydium.

Epifragma - zob. nakryweczka.

Epigeiczny – określenie dla owocników naziemnych. Wyrastających i rosnący na ziemi.

Epikutis – określenie dla górnej warstwy, wielowarstwowej skórki kapelusza grzybów blaszkowych, w której występują różnice w budowie mikroskopowej w stosunku do pozostałych warstw.

Exscipulum – określenie dla zewnętrznej warstwy miseczki u woreczniaków.

Falisty – określenie dla powierzchni nieregularnie i łagodnie powyginanej. Łagodnie odchylający się od prostej.

Fanikulus - zob. sznureczek.

Fasolkowaty – określenie dla kształtu przypominającego ziarno fasoli, leżącej bokiem.

Filcowaty – określenie dla powierzchni np. kapelusza, pokrytego gęsto splecionymi strzępkami, które tworzą warstewkę podobną do filcu.

Fimikoidalny - zob. Koprofilny.

Frędzlowaty – określenie dotyczące zwisającego organu, który ma postać nieregularnych i wąskich płatów oraz określenie dla brzegu kapelusza, z którego zwisają strzępy osłony.

Galaretowaty – określenie dla masy mającej konsystencję galaretowatą.

Galasy - zob. narośla.

Garbek – określenie np. dla centralnej części kapelusza, -czubek gasteromycetoidalny.

Gasteroidalny – określenie dla owocnika przypominającego kształtem purchawkę.

Gąbczasty – oznacza miękkość i elastyczność. W dotyku przypominający konsystencję waty lub gąbki.

Gleba – jest wewnętrzną, płodną częścią owocników wnętrzniaków, zawierająca zarodniki np. Gasteromycetes. Dojrzała najczęściej sproszkowana. Określenie to bywa również używane dla podziemnych woreczniaków, ale nie dla gleby w znaczeniu – ziemia. Jest też określeniem dla płodnej części owocnika angiokarpicznego.

Gleocystyda – cystyda zawierająca oleistą lub drobnoziarnistą substancję. W kształcie maczygowata lub cylindryczna, cienkościenna. Zawarta w niej substancja ma właściwości załamywania światła. Jest bezbarwna, żółtawa lub brązowawa. Zazwyczaj głęboko umiejscowiona w hymenium, ale może również występować w skórce kapelusza lub w warstwach poniżej hymenium.

Gładki – określenie dla powierzchni nie mających włosków lub jakiegokolwiek urzeźbienia. Określamy np. w ten sposób powierzchnię kapelusza.

Główka – określenie dla kulistej, szczytowej część owocnika lub organu.

Główkowaty – określenie zbliżone do "główki", oznaczające kuliste lub okrągławe w kształcie zgrubieniem na szczycie.

Gorzki – określenie które u człowieka powoduje odczucie smakowe goryczy.

Gospodarz - zob. żywiciel.

Gromadnie –w określeniu mikologicznym oznacza występowanie w dużym skupieniu, lecz rosnące pojedynczo.

Gruszkowaty – określenie np. owocnika, który jest w kształcie przypominającym gruszkę.

Gruzełki – najczęściej określa się tak, ziarenkowe, bardzo drobne twory, które znajdujące się na powierzchni trzonu.

Gruzełkowaty – określenie dla jakiejś powierzchni pokrytej gruzełkami.

Grzebieniasty – określenie cechu powierzchni urzeźbionej mającą postać niskiego grzebienia. Najczęściej stosowane przy określeniu powierzchni zarodników.

Grzbiet blaszki – dotyczy określenie brzegu blaszki, leżącej po przeciwnej stronie ostrza.

Grzyb lichenizujący - zob. porost.

Grzybnia – jest wegetatywną częścią grzyba. Stanowi główną jego masę, łącznie z częścią plechy, znajdującej się w substracie. Ma postać luźnych nitek i jest zdolna do pobierania substancji pokarmowych.

Guzkowaty – określenie np. zarodników które w kilku miejscach posiadają, wyraźnie zarysowane uwypuklenia.

Guzowaty – określanie dla grubych, dużych, tępych i wydatnych uwypukleń.

Gymnokarpiczny owocnik – owocnik który warstwą rodzajną ma na powierzchni.

Haploidalny – tylko z pojedynczą liczbę chromosomów.

Hemiangiokarpiczny – jest to owocnik który w końcowym etapie dojrzewania odkrywa swoje hymenium.

Hemiepigeiczny – określa, że jest w połowie naziemny.

Hemihypogeiczny – określa, że jest w połowie podziemny.

Heterogeniczny– określa różnorodność pochodzenia.

Heterotroficzny organizm – określenie dla cudzożywnego organizmu, który odżywia się poprzez pobieranie substancji pokarmowych z innych organizmów. Mogą one być zarówno żywe, jak i martwe.

Hialinowy – określenie dla postaci bezbarwnej, nieco przezroczystej lub przejrzystej.

Higrofaniczny kapelusz – określenie odnoszące się do kapelusza zmieniającego zabarwienie w zależności od stanu jego nasycenia wodą. Stan taki występuje u wielu gatunków grzybów blaszkowych. W okresie dużej wilgotności jego barwa jest ciemniejsza, a w miarę obsuszania jaśnieje. Widoczne są wtedy dwie charakterystyczne strefy, brzegowa ciemniejsza i środkowa jaśniejsza lub promienista plamistość dwubarwna.

Higroskopijny– oznacza łatwość we wchłanianiu wilgoci.

Histologia – nauka zajmująca się budową i czynnościami tkanek. W mikologii obejmuje badania nad grzybami, a szczególnie wewnętrzną, mikroskopową budową plechy itp.

Hymenium – to warstwa rodzajna, która zawiera podstawki u podstawczaków, worki u woreczniaków oraz występujące elementy płonne takie jak: bazydiole lub cystydy. Zob. też warstwa rodzajna.

Hymenofor – to część spodnia owocnika, na której rozwija się hymenium. Może ono mieć postać blaszek, rurek kolców, jamek lub gładki.

Hypogeiczny – określenie dotyczące różnej głębokości występowania owocników w glebie.

Hysterotecjum– określenie postaci owocnika niektórych woreczniaków, najczęściej o kształcie wydłużony, z wąską szparą w środku.

Induzjum – jest to zwisający, podobny do koronki wytwór owocnika.

Infułowaty - wyciągnięty na szczycie w dwa lub trzy rogi, które przypominają infułę, tak jak u piestrzenicy infułowatej - Gyromitra infula

Inkrustacja – określenie dla powierzchni ścian zarodników, cystyd i strzępek, które maja postać np. kryształków.

Inkrustowany – określenie dla licznych, tkwiących w organie kryształków przypominających wyglądem kolce.

Irpeksoidalny hymenofor – jest to określenie dla hymenoforu w którym występuje stan pośredni, między kolczastym, a blaszkowatym lub poprzecznie listewkowanym.

Izodiametryczny – oznacza różnośrednicowy.

Jajo – młodociana forma u sromotnikowców Phallales.

Jedwabisty – określenie dla powierzchni połyskliwej, ale o uwydatnionej nitkowatej budowie.

Jeżasty – określenie powierzchni gęsto pokryty cienkimi wyrostkami.

Jędrny – określenie dla dosyć twardego miąższu, nie ulegającemu łatwo ugniataniu w wyniku uciskania.

Kalwacyna – to antybiotyk, który wytwarza purchawica olbrzymia - Langermannia gigantea.

Kałolubny - zob. Koprofilny.

Kanalikowaty – określenie dla pustego wewnętrznie trzonu, który ma bardzo małą średnicę.

Kanciasty – określenie dla zarodników lub porów, które charakteryzują się tępymi kantami.

Kandelabrowaty - odnosi się do owocników przypominających wieloramienny, rozgałęziony świecznik, - kandelabr. Kształtem takich charakteryzuje się np. świecznik rozgałęziony - Artomyces pyxidatus.

Kapelusz – górna część owocnika, na której formuje się hymenofor, jest zwykle rozszerzony i wyraźnie zróżnicowany np. rurkowy, blaszkowy, kolczasty, jamkowaty lub listewkowany.

Karbowany – określenie dla powierzchni dość silnie i regularnie pobruzdowanej.

Kaulocystyda – to cystyda umiejscowiona w skórce trzonu owocnika podstawczaków. Występuje głównie w części szczytowej, powstając na jego powierzchni.

Kędzierzawy – różnorako poskręcany.

Kępka – zbiorowisko wyrastających z jednego miejsca owocników.

Kleistotecjum – określenie do kulistych, zamkniętych, owocników miseczniaków, które otwierają się poprzez rozrywanie się.

Kleisty – określenie dla właściwości przylepiania się np. do palców.

Kolczasty – określenie dla powierzchni, lub miejsc pokrytych długimi, ostrymi wyrostkami, w kształcie kolców.

Kolumella – określenie dla płonnej, słupowatej struktury, znajdującej się w części środkowej owocnika, np. u purchawki Lycoperdon.

Kołnierzykowaty – określenie dla zwisającego pierścienia, który jest podobny do kołnierzyka.

Komorowaty – określenie dla wewnętrznych przestrzeni składających się z licznych komór lub nieregularnych wnęk np. jak u pietrzenicy.

Komórczak - duża komórka zawierająca wiele jąder.

Komórkowaty – to określenie dla części owocnika złożonej w budowie z komórek izodiametrycznych lub nieco wydłużonych.

Konidia - to powstające bezpłciowo zarodniki.

Konidiofor – rozgałęziona lub pojedyncza strzępka, zaopatrzona w konidiotwórcze komórki i konidia.

Konidium – jest to wegetatywny zarodnik, zazwyczaj powstający na konidioforze.

Kończyk – to wyrostek u podstawy zarodnika. Można go dopiero zaobserwować po oderwaniu się go od podstawki. Jest to również określenie do zwężonej części organu, np. szczyt cystydy.

Kończykowaty – posiadający pojedynczy lub opatrzony kilkoma kończykami.

Koprofilny – określenie dla gatunków grzybów kapeluszowych, rosnącego na nawozie lub odchodach odzwierzęcych i ściśle związanych z tego rodzaju podłożem.

Kopytowaty - to kształt owocnika, tj. siedzący, beztrzonowy, przyrośnięty bokiem. U dołu półkolisty lub blisko kolisty, okragławy. Od góry zwężony i wypukły. Podobny do końskiego kopyta. Przykładem może być hubiak pospolity - Fomes fomentarius

Kora – określenie dla grubej, dość twardej warstwy okrywającej.

Korkowaty – określenie dla masy przypominającej korek naturalny.

Korzeniasty – zaopatrzony w nibykorzeń.

Korzeniasty – określenie dla organu o wyglądzie korzeni.

Korzeniasty (trzon grzyba) - określa podstawę trzonu w dolnej części, przechodzący w twór, mniej lub więcej penetrujący podłoże z którego wyrasta. Przykładem takiego grzyba jest monetka korzeniasta - Oudemansiella radicata

Kosmaty – element pokryty włoskami o nierównej długości.

Kosmek – pęczek strzępek, o wyglądzie wydłużonych grudek albo drobnych łuseczek.

Kosmkowaty – określenie dla powierzchni pokrytej gęsto, skupionymi pęczkami strzępek.

Krążek – centralna część kapelusza oparta bezpośrednio o trzon.

Kruchy – określenie dla właściwości łamliwości blaszek i miąższu.

Krusta – oznacza twardą warstewkę otaczającą owocnik, powstałą z gleby, przeplecionej strzępkami grzybni, np. u owocników przewrotki - Disciseda.

Kutnerowaty – określenie dla matowego kapelusza, którego skórka utworzona jest z gęsto splecionych strzępek, o nieregularnych końcach i różnej długości. Ułożone są one prostopadle do powierzchni.

Labiryntowaty - oznacza nieregularność, powyginanie, zagmatwanie i rozgałęzienia kanałów w hymenoforze grzybów takich jak np. gmatwek dębowy - Daedaaela quercina.

Lamella - zob. blaszka.

Lancetowaty – określenie np. dla kształtu cystyd, które są długie, zaokrąglone i szerokie u podstawy, a wszycie ostre.

Lantoidalny zarodnik – określenie dla zarodnika, który ma kształt cylindryczny i łukowato wygięty, jak serdelek.

Lateks – płyn wydzielany przez owocnik, w wyniku jego uszkodzenia. Jest on podobny do mleczka i może ono być barwy białej lub np. pomarańczowej, czy czerwonawej. Do grzybów tych należą: mleczaje – Lactarius lub niektóre grzybówki – Mycena.

Lejkowaty – określenie kształtu kapelusza, który jest podobny do lejka.

Lepki – zob. Kleisty.

Łamliwy – zob. Kruchy.

Łatki - to resztki osłony na górnej części kapelusza pozostające w postaci płatów o różnej wielkości np. u muchomorów - Amanita

Łatka – szczątkowa pozostałość osłony na kapeluszu w postaci płatów lub gruzełek .

Łączny – określenie dla dwóch zespalanych ze sobą organów o niezróżnicowanej warstwie komórek i określonym stosunku kapelusza do trzonu.

Łopatkowaty – określenie np. dla kształtu owocnika, który jest rozszerzony i spłaszczany na szczycie, a z wyglądu przypomina kształtem łopatkę.

Łukowaty – mniej lub więcej łagodnie wygięty w którąś stronę.

Łuska – to szeroko skupione strzępki na jednym końcu, a zwężane na drugim. Ma kształt trójkąta i mogą być przylegające, przyrośnięte lub odstające. Niekiedy stanowią wydatne urzeźbienie kapelusza.

Łuskowaty – określenie dla powierzchni pokrytej łuskami.

Łysinka – określenie dla małej przestrzeni brzusznej zarodnika, pozbawionej urzeźbienia.

Łzawiący – określenie dla owocnika lub organu, który ma właściwość wydzielania drobnych, kropelek płynu.

Macromycetes – zob. Wielkoowocnikowe grzyby.

Maczugowaty – określenie dla kształtu stopniowo rozszerzonego ku szczytowi, długiego i tępo zakończonego.

Makrogrzyby - nie mają ścisłego określenia wielkości owocników. Należą tu grzyby, które są widoczne gołym okiem i w których generalnie tworzą się zarodniki. Nie są to grzyby pokrewne pod względem systmatycznym, ale charakteryzujące się podobieństwem w rozmiarze i kształcie takiego owocnika z zarodnikami.

Makroskopijny - widziany gołym okiem.

Makroskopowy - zob.makroskopijny.

Marmurkowaty - określenie dla obrazu, przypominającego powierzchnię szlifowanego marmuru. Jasne, nieregularne pasemka na ciemnym tle.

Masywny – określenie dla grubego, wypełnionego wewnątrz organu.

Matowy – określenie dotyczące braku połysku.

Mączysty – sprawiający wrażenie obsypania mąką lub proszkiem.

Miąższ - podstawowa masa grzyba, której składową są ściśle splecione strzępki grzybni.

Mikologia - nauka o grzybach.

Mikolog - osoba zajmująca się zawodowo badaniami grzybów.

Mikoryza - symbioza niektórych grzybów z roślinami naczyniowymi.

Mikoryza ektotroficzna (=ektomikoryza) to tzw. mikoryza zewnętrzna. - zachodzi wtedy, gdy strzępki grzyba oplatają korzenie roślin tworząc wokół nich zwartą warstwę zwany mufką. W ektomikoryzie strzępki grzyba wnikają jedynie do przestworow miedzykomórkowych kory pierwotnej korzenia, a nie do wnętrza komórek. Włośniki korzeni z mikoryzą zanikają, a ich funkcje (pobór wody i innych substancji z roztworu glebowego) przejmują strzępki grzyba. Taki typ mikoryzy jest spotykany u wielu gatunków drzew (sosna, świerk, jodła, modrzew, dąb, buk, grab...) i tworzy go wiele gatunków grzybów głównie z rodzajów Boletus, Xerocomus, Suillus, Lactarius, Russula, Cortinarius.

Mikoryza zewnętrzna - zob. Mikoryza ektotroficzna.

Mikozy - schorzenia chorobowe powodowane przez grzyby u roślin, zwierząt i człowieka.

Mikroskopijny - widoczny tylko pod mikroskopem.

Morfologia - nauka o budowie, kształcie i pokroju organizmu.

Morfologia grzybów - dział nauki zajmujący się badaniami nad kształtem i wyglądem grzybów.

Makromorfologia grzybów - dział nauki zajmujący się badaniami nad kształtem i budową elementów owocników widocznych gołym okiem.

Mikromorfologia grzybów - dział nauki zajmujący się badaniami nad kształtem i budową mikroskopijnych elementów grzybów, widocznych pod mikroskopem tj. zarodniki, strzępki, podstawki, worki itp.

Nakryweczka - u gniazdnicowatych - Nidulariaceae - twór w kształcie czapeczkowaty, zakrywający od góry, młode kubkowate owocniki. Owocnik dojrzały otwiera się, a wtedy nakryweczka odpada, jak u kubecznika - Crucibulum

Narośla (galasy) - powstają w wyniku działania pasożyta na roślinę naczyniową. Są wytwarzane często przez pasożytnicze owady, ale także przez grzyby, np. przez płaskoszowce - Exobasidiales. Tkanka rośliny jest znacznie zniekształcona i poprzerastana grzybnią pasożyta.

Niższe grzyby - grzyby prymitywne, stojące na niższym szczeblu rozwoju ewolucyjnego. Charakteryzują się komórczakową budową grzybni. Komórka jest z wieloma jądrami.

Obłocznia - warstwa złożona z podstawek lub worków i płonnych elementów (parafiz, cystyd itp.).

Ochrowy - określenie koloru o jasnym odcieniu barwy żółtobrązowej.

Odchodolubny - zob. Koprofilny.

Okrywa wewnętrzna (endoperydium) - u wnętrzniaków - Gasteromycetes. Jest to wewnętrzna, podwójna część osłony młodego owocnika, która znajduje się pod okrywą zewnętrzną. Pozostaje po otwarciu się, lub odpadnięciu okrywy zewnętrznej. Jest trwała, a gdy dojrzeje, tworzy się w szczycie otwór lub otwory, albo rozrywa się, uwalniając z wnętrza zarodniki.

Okrywa zewnętrzna (egzooperydium) - u wnętrzniaków - Gasteromycetes. Jest zewnętrzną częścią podwójnej osłony u młodych owocników, która znajduje się nad warstwą wewnętrzną. Przybiera formę brodawek, wyrostków, kolców, albo gładkiej błonki otaczającej młody owocnik. Jest nietrwała. Dojrzała pęka i rozrywa. Może się złuszczać, albo pękać gwaździście tak jak u gwiazdosza - Geastrum.

Owocnik - u grzybów to twór zbudowany z gęsto zbitych, zróżnicowanych strzępek grzybni, ukształtowany w różne formy (kapelusz osadzony na trzonie, bulwa, kopyto, krzaczek, maczuga), zabarwiony różnorako i służący do wytwarzania zarodników.

Owocnikowanie - wytwarzanie owocników grzybów.

Ornamentacja - urzeźbienie.

Osłona całkowita (valum generale) - warstwa otaczająca całość młodego owocnika w formie błonki lub pajęczynki. Resztki tej osłony pozostają na kapeluszu w formie łatek oraz w postaci pochwy na trzonie. Np. jak u muchomora sromotnikowego - Amanita phalloides.

Osłona częściowa (valum partiale) - warstwa łącząca u młodych owocników brzeg kapelusza z trzonem i zabezpieczająca hymenofor. Ma postać błonki lub pajęczynki. Resztki takiej osłony mogą pozostawać w formie pierścienia na trzonie lub zwisać na brzegzch kapelusz. Np. jak u maślaka zwyczajnego - Suillus luteus.

Ostrze - zakończenie brzegu blaszek lub porów.

Otocznia (perythecium) - twór o kształcie buteleczkowatym, wewnątrz którego tworzą się zarodniki.

Owocowanie - wytwarzanie owoców u roślin okrytozalążkowych. Określenie stosowane również w odniesieniu do grzybów.

Owocnikowe grzyby - grzyby wytwarzające owocniki.

Parafizy - zob. wstawki.

Pasożyt - organizm cudzożywny, czerpiący pożywienie z innego organizmu.

Perydium (peridium) - zob. okrywa wewnętrzna i zewnętrzna.

Peryfizy - to płonne strzępki grzybni, w kształcie nitkowate i wypełniające ujście otoczni u niektórych woreczniaków.

Perytecjum (perythecium) - zob. otocznia.

Pierścień - to pozostałość osłony częściowej (velum partiale) owocników u kapeluszowych podstawczaków. U dojrzałych grzybów ma kształt, mniej lub bardziej wyraźnej obrączki, zazwyczaj przyrośniętej do trzonu, z wyjątkiem niektórych gatunków do których należy czubajka kania - Macrolepiota procera, gdzie jest luźny.

Podstawka (basidium) - komórka pojedyncza lub podzielona na 2 do 4 części, w kształcie cylindryczna, wydłużona lub maczugowata(rzadko graniasta), która wytwarza stałą liczbę zarodników powstających na wyrostkach zwanych sterygmami.

Perydiole - twarde ciałka, w kształcie soczewkowate lub kulisto-graniaste znajdujące się wewnątrz owocnika, posiadające zdolność wytwarzania zarodników.

Porost– jest to organizm autotroficzny, składający się z grzyba i glonu. Grzyb decyduje o gatunku porostu, a glonowy komponent należy do zielenic lub do sinic.

Rozwierki (cystydy) - komórki o charakterze płonnym, występujące najczęściej w hymenium podstawczaków, między podstawkami. Występują również warstwie znajdującej się pod hymenium. Mogą wystawać poza podstawki. Są gładkie, lub inkrustowane, a także cienko lub grubościenne. Ważna cecha systematyczna.

Ryzoidalny - zob. Korzeniasty.

Sterygmy - zob.podstawka.

Sznureczek (fanikulus) - u gniazdnicowatych - Nidulariaceae - grzybnia o nitkowatej strukturze, przyczepiona poprzez perydiole do wewnętrznej części owocnika. Rozrzucana przez opady przytwierdza się do łodyg roślin, ułatwiając tym samym rozsiewanie zarodników.

Warstwa rodzajna (hymenium) - u woreczniaków i podstawczadów warstwa palisadowo ustawionych, przylegających do siebie płodnych komórek wytwarzających zarodniki. U workowców są to worki, a u podstawczaków, podstawki. Hymenium u postawczaków nosi również nazwę obłoczni. Pomiędzy workami i podstawkami mogą występować komórki płonne, takie jak: wstawki(parafizy), rozwierki(cystydy), szczecinki.

Worek (ascus) - komórka o kształcie cylindrycznym, maczugowatym lub kulistym, wytwarzająca zarodniki o stałej liczbie (przeważnie 8). Grzyby tworzące worki należą do klasy, workowce właściwe - Ascomycetes.

Zarodnik podstawkow- zarodnik podstawczaków (płciowy). Powstaje na wierzchołku podstawki, sterygmie.

Żywiciel (gospodarz) - organizm, który jest dawcą pożywienia dla pasożyta.

Wróć do listy artykułów

Nasza oferta | zobacz pełną ofertę

dysponujemy:
  • inwentaryzacją krajoznawczą regionu
wykonujemy:
  • aktualizacje treści turystycznej map, przewodniki
  • oceny oddziaływań na środowisko (Natura 2000)
  • oceny stanu ekologicznego wód (Ramowa Dyrektywa Wodna UE)
  • prace podwodne, poszukiwawcze
prowadzimy:
  • nurkowania zapoznawcze, turystyczne, szkolenia specjalistyczne
statystyki | realizacja : nesta.net.pl