- artykuły

Dodano: 31 maja 2004

Nie zależnie od wielkości zbiornika czy też cieku wodnego, można zaobserwować rozmaite ruchy wody. Mogą one być zauważalne - zachodzić bardzo gwałtownie lub odbywać się z bardzo małą prędkością. Ruch wody powoduje, że zbiornik wodny "żyje". Można powiedzieć, że jest to odpowiednik naszego układu krwionośnego, który w jeziorach roznosi wszelkiego rodzaju substancje życiodajne i te niepowołane; umożliwia życie wielu organizmów jedno i wielokomórkowych. Możemy wyróżnić różne typy ruchów wody:

 

    1. Laminarny - kiedy poszczególne warstwy wody poruszają się równolegle do siebie. Prędkości poszczególnych warstw najczęściej są wtedy różne. Im głębiej tym prędkość poszczególnych warstw jest mniejsza. Są one wyhamowywane przez głębsze, gęste warstwy.

    2. Turbulentny - to ruch chaotyczny, zachodzi gdy cząsteczki wody poszczególnych warstw poruszają w różnych kierunkach i z różną prędkością.

    3. Rytmiczny ruch podzielić można na:


      1. falowanie - są to ruchy wody polegające na pionowych drganiach cząsteczek. Taka drgająca cząsteczka wykonuje rytmiczne ruchy koliste. Dzieje się tak w skutek wytrącenia cząsteczek ze swojego normalnego położenia przez działającą jakąś siłę np. wiatr.
        Ruchy falowe są bardzo szybko tłumione wraz z głębokością. Fala o wysokości około 1 m i długości około 20 m, wywołuje znikome drgania już na głębokości 4 m.

      2. sejsze - są ruchami charakterystycznymi dla dużych akwenów. Polegają na tym, że pod wpływem krótkotrwale działającego czynnika na jednym końcu jeziora - następuje wypiętrzenie wody na drugim jego końcu. Podczas działania takiego czynnika lustro wody nie jest w poziomie. Gdy czynnik przestaje działać woda zostaje rozkołysana gdyż lustro wody dąży do wyrównania poziomów. Wciśnięta woda wraca po dnie lub w powierzchniowych warstwach - w epilimnionie w zależności od istniejących układów termicznych. Punkt w którym lustro wody jest nieruchome i znajduje się cały czas na tym samym poziomie i nosi nazwę węzła fali. Czynnikami wywołującymi sejsze mogą być: wiatr - gdy silne wieje na jednym końcu jeziora i wciska wodę powodując jej wypiętrzenie na przeciwnym brzegu; ciśnienie - gdy jest zmienne na powierzchni jeziora; intensywnie padający deszcz na jednym końcu jeziora.
        Najłatwiejszym sposobem na stwierdzenie czy zachodzi to zjawisko jest pomiar temperatury. Gdy zmierzymy temperaturę wody na jednym brzegu, na środku jeziora i na przeciwległym brzegu i gdy ich wartości będą różne wtedy jest pewność ze są sejsze.


    4. Nierytmiczny ruch to:

    1. prądy konwekcyjne - zachodzą tylko w okresach stagnacji. Podczas cyrkulacji wód prądów konwekcyjnych nie ma. Ten typ ruchów wody związany jest ze zmianami gęstości i temperatury, a najłatwiej opisać go na przykładach.
      Podczas lata istnieje (w większości wypadów) stagnacja letnia - wyraźna warstwowość. Powierzchniowe warstwy wody mogą podczas dnia nagrzać się do np. 25°C. Nocą zbiornik oddaje ciepło - powierzchniowe warstwy ochładzają się do np. 20°C - zmienia się gęstość - cząsteczki stają się cięższe i opadają do warstw głębszych o temperaturze równej 20°C i tam się zatrzymują. Gdy jest koniec stagnacji woda przyjmuje temperaturę równą na każdej głębokości i wtedy wyjątkowo prądy konwekcyjne mogą zachodzić przez pewien czas aż do dna.
      Ruchy te mogą zachodzić również w drugą stronę - od dna ku powierzchni. Gdy w osadach dennych zachodzą intensywne procesy rozkładu materii, w interfazie następuje oddawanie ciepła i ogrzewanie wód. Cząsteczki wtedy unoszą się do warstwy o tej samej temperaturze.
      Ciekawym jest to, że podczas zimy, gdy brak jest śniegu na lodzie, promienie słonecznie mogą swobodnie wnikać w głąb jeziora i nagrzewać powierzchniowe warstwy wody - zachodzi wtedy opisywane zjawisko i właśnie dzięki niemu w zimie pod lodem może dojść do homotermii bez udziału wiatru.
      Ruchy te są bardzo istotne dla zbiornika. Dzięki nim transportowane są wszelkie substancje rozpuszczone i tlen w stronę dna, a wynoszone ku powierzchni związki chemiczne powstałe np. w procesach mineralizacji.

    2. prądy dryfujące - powodowane są prze wiatr wiejący równolegle do lustra wody. Są to wszelkiego rodzaju pomarszczenia wody (np. szkwały) których efektem jest "przepychanie" cząsteczek wody na inne miejsce.

    3. prądy cyrkulacyjne - zachodzą w epilimnionie, pod wpływem długo wiejącego wiatru równolegle do lustra wody (podobnie jak w przypadku prądów dryfujących). Na granicy epilimnionu i metalimnionu zachodzą turbulencje. Woda cyrkuluje w obrębie epilimnionu próbując "wcisnąć" się w metalimnion. Czasami dochodzi do pogłębienia epilimnionu nawet o około 1 m.

    4. prądy przepływowe - związane są z jeziorami przepływowymi, głównie rynnowymi. Zachodzą bardzo intensywnie gdy dopływ do jeziora znajduje się na tej samej linii co odpływ. Wody cieku dopływającego wpadają do zbiornika i przepływając przez niego wywołują ruch wody.
      Zjawisko to jest bardzo istotne. Może być zbawienne ale też i stanowić ogromne zagrożenie szczególnie dla stanu troficznego jeziora. Wpływająca woda jeśli jest czysta powoduje oczyszczanie - przepłukując zbiornik, natomiast gdy jest zanieczyszczona doprowadza do szybkiej jego zagłady.

 

Wróć do listy artykułów

Nasza oferta | zobacz pełną ofertę

dysponujemy:
  • inwentaryzacją krajoznawczą regionu
wykonujemy:
  • aktualizacje treści turystycznej map, przewodniki
  • oceny oddziaływań na środowisko (Natura 2000)
  • oceny stanu ekologicznego wód (Ramowa Dyrektywa Wodna UE)
  • prace podwodne, poszukiwawcze
prowadzimy:
  • nurkowania zapoznawcze, turystyczne, szkolenia specjalistyczne
statystyki | realizacja : nesta.net.pl