Dodano: 0 0000
samiczka jest podobna do jastrzębia. Jej głowę zdobi też biała brewka nad zadziornym, jaskrawym okiem. Spód jasny w ciemne poprzeczne, faliste prążki. Samiec ma spód prążkowany w tym samym układzie, ale barwy lekko pomarańczowej. Na „policzkach” występują również pomarańczowe plamy. U obu płci nogi stosunkowo długie, wyraźnie dłuższe niż u jastrzębia. Bardzo charakterystyczny jest ogon zakończony osobliwie prostym ścięciem, jakby ucięty nożykiem przy linijce, co jest szczególnie widoczne w locie. Młode przypominają upierzeniem samicę (Czepnik, Tałałaj 1995).
Krogulec, Accipiter nisus | systematyka | Rząd: szponiaste - Falconiformes Podrząd: jastrzębiowce - Accipitires Rodzina: jastrzębiowate - Accipitridae |
|---|---|
| wygląd | samiczka jest podobna do jastrzębia. Jej głowę zdobi też biała brewka nad zadziornym, jaskrawym okiem. Spód jasny w ciemne poprzeczne, faliste prążki. Samiec ma spód prążkowany w tym samym układzie, ale barwy lekko pomarańczowej. Na „policzkach” występują również pomarańczowe plamy. U obu płci nogi stosunkowo długie, wyraźnie dłuższe niż u jastrzębia. Bardzo charakterystyczny jest ogon zakończony osobliwie prostym ścięciem, jakby ucięty nożykiem przy linijce, co jest szczególnie widoczne w locie. Młode przypominają upierzeniem samicę (Czepnik, Tałałaj 1995). |
| występowanie | spotkać go można w niewielkich lasach otoczonych polami i łąkami, często drągowiny sosnowe i świerkowe. Jesienią częściej pojawia się na otwartych przestrzeniach. Poluje także w parkach i w pobliżu wiejskich domostw (Czepnik, Tałałaj 1995). |
| pokarm | krogulec bywa jeszcze do dziś nazywany jastrzębiem-wróblarzem, bo zdecydowanie chętnie łowi wróble i mazurki. Poza tym chwyta np. trznadle, sikory, szpaki, kosy. Większa samiczka może sobie pozwolić na upolowanie gołębia, sroki, sójki czy nawet cietrzewia, ale to raczej młodego lub chorego osobnika. Krogulec, żeby przetrwać musi dziennie upolować przynajmniej dwa ptaki wielkości np. wróbla, co tłumaczy jego desperackie ataki. Udział ssaków (nornic, ryjówek) w jego diecie, to zaledwie trzy procent ogólnego pożywienia (Czepnik, Tałałaj 1995). |
| gniazdo | w gęstym świerku, czy innym iglastym drzewie, zaledwie np. 4 m nad ziemią w środkowej partii pnia o zagęszczonych konarach. Zbudowane płasko z cienkich, suchych gałązek głównie świerkowych (lub innego drzewa na którym zostało założone) o średnicy 30-40 cm. Może być usłane w środku sosnową korą. Po 7-10 dniach wysiadywania w gnieździe leżą pióra pierzącej się samicy, co odróżnia gniazdo krogulca od gniazd wszystkich innych drapieżnych ptaków (Jabłoński, Gotzmann). |
| ochrona | liczbę par w Polsce na rok 2002 ocenia się na 1300-2700 (Komitet Ochrony Orłów). Jest gatunkiem oczywiście chronionym, ale nie tworzy się stref ochronnych wokół gniazd. |
| jaja | w pierwszej dekadzie maja 4-6 niemal kulistych białych, ew. szarych lub zielonkawych jaj w rdzawe plamki skupione bliżej środka i tworzące obrączkę (niekiedy tylko przy jednym z końców). Wymiary: 40x33 mm. Jaja składane w odstępach dwudniowych i wysiadywane tylko przez samicę. Młode opuszczają gniazdo po 26-31 dniach. Drapieżniki te w osobliwy sposób uczą młode polować: na gnieździe samica chwyta w dziób zdobycz, potrząsa nią i ucieka w obrębie gniazda przed młodymi prowokując je do atakowania dziobem i pazurami (Czepnik, Tałałaj 1995). |
| biologia | atakuje ofiarę z zaskoczenia, a kiedy nie udaje mu się od razu jej dopaść, to wciska się za nią np. w krzaki, czy w inne zakamarki, w czym pomagają mu stosunkowo długie nogi. Znane są przypadki chowania się wystraszonych wróbli w domostwach, a nawet pod płaszczami przechodniów. Ptaka chwyta z reguły jeszcze na ziemi, czy np. dachu nie dając mu szans na ucieczkę. Szpony wbija w plecy i odlatuje w odosobnione miejsce, np. gęstwiny młodnika. Tam stojąc na ziemi jedną nogą chwyta ofiarę za głowę, drugą przebija płuca od strony pleców, żeby uniknąć mocnych mięśni piersiowych, a dziobem przerywa jej rdzeń kręgowy. Krogulce prowadzą skryty tryb życia. Na otwartych przestrzeniach pokazują się częściej w czasie jesiennych przelotów. Krogulec jest na tyle ostrożny i sprytny, że przeważnie nadlatuje pod osłoną murów, siatek ogrodzeniowych itp. osłon terenowych. Gniazda strzeże agresywnie i atakuje nawet człowieka pojawiającego się przy zniesieniu, np. w czasie wspinaczki do budki obserwacyjnej. W okolicach gniazda krogulce mają swój stały punkt rozszarpywania zdobyczy, a także wybrane miejsca przekazywania pokarmu wysiadującej samicy przez polującego samca. Krogulec jest mistrzem w operowaniu nogami w powietrzu (Czepnik, Tałałaj 1995). „Na polach krogulec przegania polujące pustułki. Pogoń jest krótka, a sokół broni się zwrotami, po czym odlatuje na bezpieczną odległość. Wówczas kuzyn jastrzębia już go nie napastuje” (przypisek autora). |
| piśmiennictwo |
Komentarze
SyLweK ssolaniuk@wp.pl
10 września 2011
Hej, mam pytanko znalazlem rewir krogólców i po wychowaniu młodych nagle krogulce jak by znikły z tamtego miejsca(brak oskubów) jestem tam bardzo często a ptaków tych nie widać. czy podczas jesiennych przelotów wróca w tamte miejsce i czy na wiosne lęgi bedą wyprowadzane w tym samym gniezdzie czy założą inne ale np obok starego ??
wiolcia zbigniew.sarnat@neostrada.pl
17 października 2007
czy jastrzębie sąporzywieniem dla zwierząt
ciekawska Suavis_Jmm@autograf.pl
30 maja 2007
Wiem, że to raczej nie jest komentarz, ale bardzo ciekawi mnie ,czy Te ptaki żyją wogóle w jakiś hodowlach jak np.sokoły czy są całkowicie dzikie ? Czy mozna je spotkać tylko w naturalnych warunkach .Chociaż jak tu czytam to widzę ,że pojawiają się w pobliżu ludzi .
corristo@tlen.pl Krzysztof
4 maja 2007
Samica krogulca w Giżycku robiła popłoch wśród sierpówek. Za to grzywacz nawet na jej widok się nie ruszył :)
KrzysztofSz bmc593@interia.pl
9 lipca 2006
Obserwuję krogulca w gniżdzie z młodym, w oknie bloku mieszkalnego, w środku Poznania.
