Rośliny

Pasożytnicza bylina o krótkim i czołgającym się kłączu z licznymi mięsistymi i splątanymi korzeniami, przypominającymi ptasie gniazdo (stąd nazwa gnieźnik); cała roślina barwy żółtawo brązowej, ze śladami chlorofilu jedynie w kwiatostanie. Liście: zredukowane do łuskowatych pochew; brak liści asymilacyjnych. Łodyga: sztywna, gruba, prosta, zazwyczaj naga lub omszona na górze. Kwiaty: na skręconych szypułkach, pachnące miodem, zebrane w gęsty, szczytowy kwiatostan groniasty, do 20 cm długości; działki kielich i płatki boczne wykształcone jednakowo, odwrotniejajowate, wygięte ku sobie, długości do 6 mm; warżka bez ostrogi, dzbankowato zagłębiona u nasady, do 12 mm długa, na szczycie głęboko rozcięta z rozpostartymi i szeroko zaokrąglonymi łatkami. Okres kwitnienia: od maja do lipca; po raz pierwszy zakwita w 9 roku życia, niekiedy kwitnie pod ziemią, wytwarza wtedy nasiona powstałe w wyniku samozapylenia. Owoc: w postaci rozdętej torebki, długości około 10 mm.

Mięsożerna bylina. Liście: na długich ogonkach, zebrane w przyziemną rozetę, w zarysie wąskołopatkowe, szerokości 3-5 mm, klinowato zwężające się w ogonek, u nasady z pociętymi i zrośniętymi częściowo z ogonkiem przylistkami, brzeg i górna strona blaszki liściowej pokryta czerwonymi włoskami wydzielniczymi, które wydzielają lepką substancję oraz enzymy proteolityczne. Łodyga: do dwóch razy dłuższa od liści zakończona skąpokwiatowym kwiatostanem, wyrasta ze środka rozety liściowej. Kwiaty: białe, niepozorne, zebrane w kłosokształtny skrętek. Okres kwitnienia: od czerwca do sierpnia. Owoc: jajowata torebka pękająca 3 klapami.

Roślina wieloletnia z grubym korzeniem palowym. Liście: skupione w przyziemnej rozecie, o średnicy do 40 cm, barwy szarozielonej, owłosione pajęczynowato, pierzasto sieczne, silnie kolczasto zakończone. Łodyga: silnie skrócona, do 3 cm długości. Kwiaty: srebrzystobiałe lub różowe, zebrane w jeden szczytowy koszyczek, średnicy do 15 cm, jego okrywa składa się z wielu szeregów listków, przy czym zewnętrzne są kolczaste natomiast wewnętrzne słomiaste; zapylane przez pszczoły, trzmiele i chrząszcze; okrywy koszyczka zamykają się wieczorem oraz w dni pochmurne. Okres kwitnienia: od sierpnia do września. Owoc: typu niełupka do 5 mm długości, zaopatrzona w aparat lotny powstały z puchu kielichowego.

Gęsty, niski krzew jednopienny Liście: niewielkie, okrągławojajowate, średnicy od 4 do 15 mm, z 2-3 parami bocznych nerwów, brzegiem karbowanopiłkowane, młode owłosione i z żywicznymi gruczołkami, później nagie, krótkoogonkowe, u nasady z małymi, trwałymi przylistkami. Pędy: pokładające się, za młodu omszone, starsze łysiejące. Kwiaty: męskie i żeńskie zebrane oddzielnie w kwiatostanach kotkowatych; kwiatostany żeńskie osadzone pojedynczo na bocznych krótkopędach, do 15 mm długości; kwiatostany męskie osadzone wierzchołkowo lub bocznie, krótkie 5-15 mm, zimują ukryte w pączkach. Okres kwitnienia: od kwietnia do maja. Owoc: to oskrzydlony orzeszek.

Roślina wieloletnia z krótkim podziemnym kłączem. Liście: odziomkowe długoogonkowe, podwójnie trzylistkowe, o brzegu wciętym lub karbowanym, od spodu sino nabiegłe; łodygowe krótkoogonkowe, znacznie mniejsze i słabiej wcięte. Łodyga: niekiedy gruczołowato owłosiona, wzniesiona, zwykle rozgałęziona, skąpo ulistniona. Kwiaty: niebieskawe, rzadziej białe lub niebieskawoczerwone, długości 30-50 mm, zwisające na długich szypułkach; okwiat podwójny, pięciokrotny; działki kielicha podobne do płatków, długie do 2,5 cm, dość szybko odpadające; płatki z długą, na zewnątrz wygiętą, haczykowatą ostrogą, w której gromadzony jest nektar, długie do 3 cm; pręciki liczne, nieznacznie wystające z korony; słupki owłosione, w liczbie 5-6. Okres kwitnienia: od maja do lipca Owoc: typu mieszek, zakończony dzióbkiem, długości do 3 cm, wypełniony licznymi, czarnymi i lśniącymi nasionami.

Roślina wieloletnia. Liście: ułożone skrętolegle na łodydze, orzęsione, brzegiem nierównopiłkowane, górą zielone i błyszczące, od spodu na nerwach owłosione; dolne długoogonkowe, w zarysie lancetowate, do 20 cm długie; górne wyraźnie mniejsze, siedzące. Łodyga: silna, w górnej części silnie gruczołowato owłosiona. Kwiaty: jasnożółte z brunatnymi żyłkami, zebrane na szczycie łodygi w długi kwiatostan typu grono, zwisają w kątach przysadek na gruczołowato owłosionych szypułkach; okwiat pięciokrotny, zróżnicowany na kielich i koronę; kielich o działkach ogruczolonych, wąskolancetowatych i nierównych; korona zrosłopłatkowa, szerokodzwonkowata z trzyłatkową wargą dolną i dwułatkową wargą górną, delikatnie ogruczolona na zewnątrz; pręciki 4, dwusilne (2 dłuższe od pozostałych); pręcik jeden, zrośnięty z kilku owocolistków. Okres kwitnienia: od czerwca do sierpnia Owoc: typu torebka, wystająca z kielicha, wypełniona licznymi i drobnymi nasionami.